Farg’ona Davlat Universiteti Fizika-tehnika fakulteti

II. Asosiy dizayn ta’limi. V-VII sinflar uchun mehnat ta’limi darslarida, sinfdan tashqari ishlarda dizayn ta’limini berish bo’yicha Davlat ta’lim standartlariga asosan o’quvchilarda rivojlantirilishi lozirn bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalami ishlab chiqdik (yog’ochlarga ishlov berish texnologiyasi yo’nalishi misolida). V sinf: Materialni tejamli sarflash, texnik rasmi, Loyihasi va chizmasi haqida tushunchalar. Yog’ochga ishlov beruvchi kasblar. O’ymakorlik. Loyihalash, kompozitsiyalash, ishlov berish va iqtisodiy masalalami hisobga olish. Buyumlaming maketini tayyoriash. Bezak elementlarini ko’chirish hamda mustaqil ijodiy naqshlar tuzish. Mahsulotlarning badiiy estetik xususiyatlarini tahlil qilish. Buyumlaming hajmli fazoviy tuzilishi. Praportsiya va mutanosiblik. O’zbekistonda badiiy hunarmandchilikni rivojlantirishning ahamiyati. VI sinf: Yog’ochga ishlov berish stanogi va parmalash stanogida dizayn buyumlar tayyoriash. Silindrik shakldagi buyumlar Ioyihasi. Naqsh turlari va ayrim xususiyatlar haqida tushunchalar. Naqsh turlari bo’yicha eskizlar tayyoriash. Oddiy bezash ishlarini bajarish va buning uchun trafaretlar tayyoriash. Buyumlaming dizaynerlik yechimlarini hal qilish mashqlari. Plastiklik. Rang va ranglar uyg’unligi. VII sinf: Konstruktsiyalash elementlari, materiallaming xususiyatlari, yog’och buyumlaming eskizlari va ulami tayyoriash, kompozitsiya tuzish. Assimmetriya haqida tushuncha, buyumlarga naqsh chizish. Loyihalar asosida buyum tayyoriash. Turli geometrik figuralardan tashkil topgan buyumlar Ioyihasi. Yog’ochga ishlov beruvchi kasblaming umumiy xususiyatlari. Badiiy bezash ishlarida shakl, rang, tasvirlar va naqshlardan foydalanish. Badiiy harflar yozish, sayqal beruvchi bezatish asboblari bilan ishlash texnologiyasi. Mahsulotlarning sifati, estetik ko’rinishi. Buyumning turlarini tahlil qilish. Dizaynerlik loyiha tuzish tartibini o’rganish. Buyumning texnik mohiyati va go’zalligi. Tayyor buyumlar sifatini tekshirish.

III. Mutaxassislikka oid dizayn ta’limi. VIII sinf: Zamonaviy ishlab chiqarishga kirish. Dizaynga oid kasblar bilan tanishtirish. Buyumlar muhiti. Buyumlami loyihalashga qatnashuvchilar va ularning vazifalari haqida tushuncha. Interg’erxona ichki ko’rinishi. IX sinf: Buyumlami ishlab chiqarish texnologiyalari. Ergonomika- odam va buyum orasidagi qulaylik. Dizayn bilan bog’liq kasblar va shu kasblar tavsifnomasi. Uzluksiz ta’limda dizayn ta’limini joriy etish rriaktabda boshlang’ich sinfdan tizimli ravishda tasviriy sanhat va mehnat ta’limi jarayonlarida amalga oshirilib uzluksiz davorn etadi va malakali mutaxassis yetishtirish bilan yakunlanadi. Uzluksiz ta’iim tizimida dizayn ta’limi berishni zamon talabi ekanligini e’tiborga oigan holda nafaqat umumiy o’rta ta’lim bo’g’inida, balki oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlarida ham jahon standartlari darajasida rivojlantirishni taqozo etadi. Mehnat ta’limi o'qituvchilari oldida turgan muammolardan biri - dars jarayonida qo’llash uchun dizaynerlik topshiriqlari va uni o’rgatish metodikasi ishlab chiqilmaganligidir. Bu muammoni hal qilishda biz mehnat ta’limi mazmunini tashkil etuvchi besh yo’nalishdagi mavzular mazmunidan keüb chiqib dizaynni dastlabki tushunchalarini berib borish bilan birga dizaynerlik topshiriqlarini bajarish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Dizaynerlik topshiriqlami tuzilishi va qo’llanishiga qarab quyidagicha uch guruhga bo’lib ta’lim jarayonida qo’llash lozim: