Farg`ona davlat universiteti filologiya fakulteti o`zbek tili yo`nalishi 2-kurs 21. 72-guruh talabasi Madaminova Mohinurning hozirgi o`zbek tilidan mustaqil ta’lim taqdimoti


Nutqiy sathda gapning shakliy va mazmuniy munosabati tilshunoslikning “Mazmuniy sintaksis” bo`limida o`rganiladi



Download 96,29 Kb.
bet3/4
Sana23.06.2023
Hajmi96,29 Kb.
#953018
1   2   3   4
Bog'liq
HO`T.MT

atov birligi (W) + kesimlik qo‘shimchasi (P)

Nutqiy sathda gapning shakliy va mazmuniy munosabati tilshunoslikning “Mazmuniy sintaksis” bo`limida o`rganiladi


Gapda ifodalangan voqelik, mazmun propozitsiya (diktum) deyiladi.
Shakl va mazmun gapda mos kelishi ham, mos kelmasligi ham mumkin.
Voqelikka so`zlovchining munosabati modallik yoki modus deyiladi.
She’rdan bahra olmagan kim bor? (So`roq-darak)
Oq ayiqlarni ko’rmaysanmi? (so`roq-buyruq)

Gaplarning tuzilishiga ko`ra turlari


G`.Abdurahmonov
Sodda gaplar
Murakkab gaplar
Qo`shma gaplar
Period gaplar
A.Mamajonov
Sodda gaplar
Qo`shma gaplar
Sodda va qo`shma gaplar
Murakkab gaplar

Mavzu: Gap bo`laklari bilan aloqaga kirishmaydigan bo`laklar

Gap bo`laklari bilan aloqaga kirishmaydigan bo`laklar quyidagilardir:

1. Ajratilgan so`zshakl;

2. Undalma;

3. Kirish va kiritmalar.

Ajratilgan so`zshakl

Gapda ishtirok etayotgan atov birliklarining ma’nosi so‘zlovchi uchun yetarli darajada ochilmagan bo‘lishi mumkin. Shunda ularning ma’nolarini muayyanlashtirish maqsadida alohida, ta’kid ohangiga ega bo‘lgan atov birliklari nutqqa kiritiladi.

Tinglovchi uchun ushbu gaplardagi ma’lum bir so‘zlar ma’nolari izohlarsiz noaniq bo‘lishi mumkin. Buni e’tiborga olgan holda so‘zlovchi ularni muayyanlashtiruvchi so‘zlar bilan qo‘llaydi:

1. Shavkat, shoir, she’r o‘qidi.

2. Yurtim – Nurota, tog‘lar orasi.

3. Uning, Ikrom Imomzodaning, kafolati kerak bo‘ladi.

4. Soy bo‘yida, qo‘sh yong‘oqning tagida, uzoq turdi.

5. Seni, vafodorimni, sog‘indim.

Undalma

Gap undalma bilan ham kengayishi mumkin. Undalma gap tarkibidagi II shaxs kishilik olmoshi bo‘lgan so‘zshakl ma’nosini muayyanlashtiruvchi unsur bo‘lib, u mantiqan so‘z kengaytiruvchisi maqomida bo‘ladi. Biroq u kengayayotgan so‘z bilan bog‘langanda, grammatik aloqaga ega emas. Undalma mazmunan bog‘langan so‘zshakl nutq yo‘naltirilgan shaxs yoki narsa-predmetni ifodalaydi. Undalma vazifasida, odatda, bosh kelishikdagi ot, ba’zan otlashgan so‘zshakllar keladi.


Download 96,29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish