Фаолиятнинг барча соҳаларидаги мутахассисларнинг касбий тайёргарлиги даражасини ошириш мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг етакчи шартидир

Экологик тафаккурда тарбиявий ёндашув
Экология экология муаммоларини ўргатувчи оддий таълим бўлмаса-да, у чуқур фалсафий маълумотларга эга. У экологик муаммоларга асосланган далилларни ўз ичига олган бўлса-да, у таклиф қилаётган ва амалга оширишни хоҳлайдиган экологик жамият тузилиши кўп қиррали. Идеал жамиятни барпо этиш учун ҳаётнинг барча соҳаларига ёндашишни таъминловчи экологик тафаккур таълимда ҳам худди шундай йўл тутган.
У ҳукмрон тизим томонидан берилган таълимнинг муваффақияцизлигига эътиборни қаратиб, таълимга янги тушунча беради. Таълим эса экологик муаммоларни олдини олишнинг муҳим соҳаси эканлиги таъкидланади.
Ушбу тадқиқотда экологик муаммоларни ҳал қилиш учун пайдо бўлган экологик фикрнинг асосий далиллари кўриб чиқилади. Бу далилларни рўёбга чиқаришда таълим қандай рол ўйнашини аниқлашга ҳаракат қилинди ва экологик таълимни тушуниш ҳукмрон таълим тизимининг камчиликларини очиб беришга ҳаракат қилинди.
Экологик фикр. Экологик муаммолар инсоният мавжуд бўлганидан бери табиат билан ўрнатган муносабатлари натижасида пайдо бўлди. Кичкина таъсир кўрсатган экологик муаммолар вақт ўтиши билан турлича бўлиб, ўсиб борди.
Ушбу ўсиб бораётган муаммолар олдида табиий мувозанат устида ишлай бошлаган экология фани табиий мувозанатнинг қисқа вақт ичида бузилиб бораётганини англади ва тадқиқотлар интенсивлигини оширди. Айниқса, 1950-йиллардан кейин экология фани, дунё аҳолисининг кўпайиши, технологик тараққиёт ва саноат жамиятининг ривожланиши: атроф-муҳитнинг ифлосланиши, турларнинг йўқ бўлиб кетиши, ресурсларнинг тез тугаши билан кучайиб бораётган экологик муаммолар экологик тафаккурда ўз ечимларини топди. Экологик тафаккур, атроф-муҳитни ўрганишдан фарқли ўлароқ, чуқурроқ таҳлил ва менталитетни очиб берди. Экологик фикрнинг асосий мақсади йўқотилган нарсаларни қўлга киритиш ва қайтариш. Шу жиҳатдан у экологик протекционизмдан фарқ қилади ва кенгроқ маъно касб этади.
Экология шунчаки экологик муаммолар билан шуғулланадиган ғоя эмас. Экология сиёсий шахсни севги ва маданиятга эга шахс сифатида кўради, кўпроқ нарсага эга бўлиш ўрнига яхшироқ бўлиш тушунчасини қўяди, ижтимоий тараққиётни иқтисодий ўсишга қарши қўяди ва ишлаб чиқариш воситаларига эгалик эмас, балки уларнинг табиати ва ривожланишини шубҳа остига қўяди.
Ушбу экологик экология жамият ва унинг турмуш тарзини ўрганади ва ривожланаётган фан ва технология замонавий жамият тараққиётига қандай таъсир қилишини сўрайди. Унинг асосий мавзуси табиат ва жамият муносабатлари. Бу ўз табиатидан ажралиб қолган ва ўзи яшаётган жамиятнинг тузоғига тушиб қолган одам билан боғлиқ.
Экологик тафаккур саноат жамиятларида ҳукмрон ишлаб чиқариш, технология ва фан тушунчаси билан бир қаторда механик дунёқарашни ҳам танқид қилади. Унинг мақсади инсон ва табиат ўртасидаги мувозанат ва уйғунликни таъминлашдир.
Ижтимоий экология инсон-инсон ва табиатнинг ҳукмронлигига қарши туради. Аввало, оиладаги ёш гуруҳлари ва жинси, мактаблардаги иерархик таълим, жамиятдаги етник бўлиниш, бюрократик ҳукмронлик, диний муассасаларнинг тазйиқлари... Бир сўз билан айтганда, у инсон-табиатнинг инсон-инсон устидан ҳукмронлиги бошланади, деб ўйлайди.
Экология тафаккури ўзи ҳимоя қиладиган ғояларни тушунтириш учун ҳукмрон парадигмага қарши еколог парадигмаларини киритиш орқали ўз ғояларини ҳимоя қилади. Бу қарама-қарши фикрларни қуйидагича кўрсатиш мумкин.