Fan/modul kodi

Haddan ortiq kredit 
ekspansiyasi. 
Mazkur omil natijasida kredit portfeli 
sifati yomonlashadi, kreditlar ta'minoti bo'yicha ortiqcha qiymat yuzaga keladi va 
kredit riski ortadi. Kredit portfeli tarkibida kreditlar miqdorining ortishi natijasida 
ularning monitoringini yuritish bilan bog'liq qiyinchiliklar yuzaga keladi. Bunga 
misol sifatida, Yaponiya, 80-yillardagi Lotin Amerika va 90-yillardagi Janubiy-
Sharqiy Osiyo mamlakatlarida yuzaga kelgan bank inqirozlarini keltirishimiz 
mumkin. 
Inflyatsiya. 
Inflyatsiya foiz stavkalari orqali bank tizimiga bir qator 
yo'nalishlar doirasida ta'sir etishi mumkin. Bularga milliy kapitalning chetga oqib 
ketishi, jamg'arishga bo‘ lgan moyillikning pasayishi, aktiv va passiv operatsiyalar 
tuzilishidagi o'zgarishlarni keltirish mumkin. Shuningdek, bunday holatda bank 
passivlariga nisbatan (monand boimagan) uzoq muddatli aktivlarga ega bo'lgan bir 
qator moliyaviy institutlar qiyin ahvolga tushib qoladilar. Mamlakatda o'rtacha 
narxlar darajasi oshib borayotgan bir sharoitda banklar depozit bazasi 
mustahkamligini ta'minlash maqsadida depozitlar bo'yicha foiz stavkalarini 
oshirishga majbur bo'ladilar. Agarda aktiv operatsiyalar bo'yicha daromadlilik 
darajasini oshirish cheklangan bo'lsa, u holda bank foydasining keskin tushib 
ketishi kuzatiladi. Aksariyat mamlakatlar tajribasida o'rtacha narxlar darajasining 
yuqori o'sish sur'atlari mayjud sharoitda banklar kredit shartnomalari muddatlarini 
qisqartirishga intiladilar. Banklarning fundamental funksiyalaridan biri bu joriy 
jamg'armalarni uzoq muddatli investitsiyalarga aylantirishdan iborat. Kredit 
shartnomalari bo'yicha muddatlarning qisqarishi iqtisodiy kon'yunkturadagi 
tebranishlarda banklarni himoyasiz qilib, bank barqarorligirii zaiflashtiradi. 
Tovar, moliyaviy aktivlar narxlari vafoiz stavkalarining keskin tebranishi. 
Bunday holatda banklar kredit va bozor risklarini aniqlashda, omonatchilar va 
nazorat organlari bank moliyaviy holatini baholashda noaniqliklarga duch keladi. 
1980 yillarda Shvetsiyada kredit bozorini liberalizatsiya qilish natijasida kredit 
spekulyatsiyasi va moliyaviy bozorda narxlarning asossiz oshishi jiddiy bank 

---

261 
inqiroziga olib kelgan. Bank tizimida inqirozlar vujudga kelishining tashqi 
iqtisodiy omillariga to'xtalib o'tadigan bo'lsak, 1980 yillar boshlarida 
rivojlanayotgan mamlakatlarda bank inqirozlari neft va boshqa asosiy eksport 
tovarlari narxining tushib ketishi bilan bogiiqdir. Shuningdek, bank inqirozlarini 
keltirib chiqarishda Ronald Reygan ma'muriyatining qat'iy inflyatsiyaga qarshi 
siyosati sharoitida G'arb mamlakatlari tomonidan tashqi qarzlarga xizmat 
ko'rsatish bo'yicha foiz stavkalarining keskin oshishi ham muhim rol o'ynadi. Foiz 
stavkalarining keskin oshishi va milliy valyutalarning keskin devalvatsiyasi banklar 
to'lovga layoqatsizligining kelib chiqishiga sabab bo'ldi.