Fan/modul kodi

banklarning beshinchi 
funksiyasi
hisoblanadi. Banklar iqtisodiyotdagi moliyaviy muas-sasa sifatida 
mulkiy shaklidan qa’ tiy nazar mamlakatdagi barcha xo‘ jalik yurituvchi 
subyektlarga o‘ zlarining huquqiy imkoniyatlaridan kelib chiqib, turli darajadagi 
iqtisodiy va moliyaviy maslahatlarni beradi. Albatta, ushbu maslahatlar mijoz va 
bank o‘ rtasida tuzilgan tegishli shartnomalar yoki o‘ zaro kelishuvlar asosida 
amalga oshiriladi. 
Xulosa qilib aytganda, banklaming funksiyalari ulaming mohi-yatini va 
bajaradigan operatsiyalarining mazmunini anglashga xizmat qiladi. Banklaming 
funksiyalari turli iqtisodiy adabiyotlarda turlicha talqin etilishining asosiy sababi 
ijtimoiy-iqtisodiy 
hayotda 
yuz 
berayotgan 
va 
rivojlanib 
borayotgan 
munosabatlaming doimiy ravishda yangi qirralarining vujudga kelayotganligi bilan 
izohlanadi. 
 
Tijorat banklarning daromad va xarajatlari 
Tijorat banklarining daromadi foizli va foizsiz daromadlardan iborat. 
Ularnining 
daromadlari 
tarkibida 
foizli 
daromadlar 
asosiysalmoqni 
egallaydi.Daromadlar bank balansining passivida hisobga olib boriladi. 
Tijorat banklari daromadlarini manbalari turli-tuman bo‘ lib, ulami quyidagi 
tartibda guruhlash mumkin: 
1.
Mulkiy shaklidan qa’ tiy nazar yuridik va jismoniy shaxslarga qisqa, o‘ rta 
va uzoq muddatga so‘ mda va xorijiy valyutalarda berilgan kreditlar bo‘ yicha 
daromadlar. 
2.
Markaziy bankdagi va boshqa banklardagi vakillik hisobvaraqlar bo‘ yicha 
daromadlar. 
3.
Qimmatli qog‘ ozlarga qilingan investitsiyalar bo‘ yicha daromadlar. 

---

229 
4.
Trast, lizing, faktoring va forfeyting operatsiyalari bo‘ yicha daromadlar. 
5.
Qimmatbaho metallar bilan amalga oshiriladigan operatsiyalar bo‘ yicha 
daromadlar. 
6.
Qimmatli qog‘ ozlar bilan amalga oshiriladigan REPO bitimlari bo‘ yicha 
daromadlar. 
7.
Xorijiy valyutalar kursining o‘ zgarishi natijasida olinadigan daromadlar. 
8.
Berilgan kafolatlar va tijorat faoliyatidan olinadigan daro-madlar. 
9.
Qaram xo‘ jalik jamiyatlariga, qo‘ shma korxonalarga va sho‘ ’ ba 
xo‘ jalik jamiyatlariga qilingan investitsiyalardan olingan foyda va dividendlar. 
10.
Maslahat va vositachilik xizmatlaridan olingan daromadlar. 
11.
Boshqa daromadlar. 
12.
Tijorat banklarining foizli daromadlari asosan ular tomonidan berayotgan 
kreditlar hisobidan shakllanadi. 
Tijorat banklarining xarajati foizli va foizsiz xarajatlardan iborat bo‘ ladi. 
Xarajatlar bank balansining aktiv tomonida hisobga olib bori-ladi. 
Tijorat banklari o‘ z faoliyatini tashkil etish jarayonida turli xarajatlami 
amalga oshiradi, shu bois xarajatlami moddalar bo‘ yicha guruhlarga ajratib 
o‘ rganish maqsadga muvofiq.