Fanidan O‘quv metodik majmua

Qovurg‘alar va to‘sh suyagining sinishlari
.Ko‘krak qafasining shikastlanishlarida uning tinch holatini 
yaratish uchun spiral bog‘lam qo‘yish tavsiya etiladi. Bu bog‘lam uchun keng bintlar qulay bo‘lib, sochiq va 
choyshablardan ham foydalanish mumkin. Sochiq yoki choyshab uch qavat qilib buklanadi va o‘rama holiga 
keltiriladi. Bog‘lam tushib ketmasligi uchun yelka usti kiyimiga tikib qo‘yish mumkin. Ko‘krak qafasining 
shikastlangan tomonini fiksatsiyalash uchun keng leykoplastirdan ham foydalanish mumkin, u cherepitsa 

---

122 
shaklida to‘shdan umurtqalar tomonga yopishtirib chiqiladi. Bemor o‘tirgan, yarim o‘tirgan yoki gavdaning 
yuqori qismi bir oz ko‘tarilgan holatda shifoxonaga olib boriladi. 
Oyoq suyaklarining sinishi
.Son suyagi skeletning eng katta va eng mustahkam suyagi bo‘lib, u vertikal 
holatda 1500 
kg
dan ko‘proq og‘irlikni ko‘taradi. Bundan yuqori bo‘lgan kuch yoki og‘irlik ta’sirida son 
suyagi sinishi mumkin. Son suyagining sinishi og‘ir jarohatlar qatoriga kirib, bunda yumshoq to‘qimalar, qon 
tomirlari qattiq shikastlanadi, ko‘p qon yo‘qotiladi, ko‘pincha travmatik shok holati kuzatiladi. Son suyagining 
yuqori, o‘rta va pastki qismlari sinishi tafovutlanadi. Son suyagining yuqori qismi sinishi (bo‘yin va 
boshchasi) sinishning taxminan yarmini tashkil etadi va u tos-son bo‘g‘imi bilan yiqilishdan yuzaga keladi. 
Bunday sinishlar ko‘pincha qariyalarda (70 yoshdan oshgan) kuzatiladi. 
Simptomlari: qov va tos-son bo‘g‘imi sohalarida og‘riq, shish va bemor oyog‘ini ko‘tara olmaydi. Son 
suyagining o‘rta va pastki qismi sinishi bevosita og‘ir predmetlar va harakatdagi transport vositalarining 
urilishidan, yuqori balandlikdan yiqilganda, shuningdek yiqilish vaqtidagi bilvosita kuchli ta’sirdan (bu ta’sir 
suyakning buralishiga va haddan tashqari egilishiga olib keladi) yuzaga kelishi mumkin. Simptomlari: singan 
joydagi og‘riq, oyoq bilan harakat qilishning ilojsizligi. Tizza bo‘g‘imining sinishlari bevosita kaltak ta’sirida, 
tizza bilan yiqilganda yoki balandlikdan yiqilib oyoq bilan tushganda yuzaga keladi. Ko‘pincha tizzaning 
qopqoq suyagi sinishi kuzatiladi.
Sinishning belgilari: og‘riq, konturlarning tekislanishi va bo‘g‘im aylanasining kattalashishi. Paypaslab 
ko‘rilganda bo‘g‘im ichida suyuqlik borligi seziladi.
Birinchi yordam
.Shikastlangan kishiga qo‘l ostida bo‘lgan har qanday og‘riqsizlantiruvchi dori - 
darmonlarni, yurak preparatlarini berish; ochiq sinishlarda tezlik bilan qon oqishini to‘xtatish, jarohatga steril 
bog‘lam, singan suyakka shina qo‘yish – uzunligi yetarli bo‘lgan har qanday qo‘l ostidagi vositalardan 
foydalanish mumkin. Bunda uchta bo‘g‘im harakatsizlantirilishi kerak (tos-son bo‘g‘imi, tizza, va boldir-
tovon bo‘g‘imlari).
Agar qo‘l ostida yaroqli vosita bo‘lmasa, shikastlangan oyoqni sog‘lom oyoqqa bint yordamida mahkam 
bog‘lab, undan keyin bemor yotqizilgan holatda shifoxonaga olib boriladi.