Fanidan O‘quv metodik majmua

Qo‘l-oyoqlarning chiqishlari
.Yiqilish yoki qattiq zarba natijasida bo‘g‘im yuzalarining siljishiga 
chiqish deyiladi. Sharsimon bo‘g‘imlarning chiqib ketishi oson kechadi, shuning uchun ham yelka 
bo‘g‘imining chiqishi ko‘proq uchrab turadi. Chiqishda periferiyada joylashgan suyakning nomi qo‘llaniladi. 
Bundan chiqishlarning nomi kelib chiqadi. Masalan, yelka bo‘g‘imidagi chiqish – yelkaning chiqishi, tos-son 
bo‘g‘imidagi chiqish – sonning chiqishi va boshqalar (13.10-rasm).
15.1-rasm. Oyoqning shikastlanishi. 
To‘liq chiqishlar (suyaklarning bo‘g‘im yuzalari bir-biriga tegmay qolganda) va chala chiqishlar 
(bo‘g‘im yuzalari qisman bir-biriga tegib turganda) farqlanadi. Shuni ham nazarda tutish kerakki, chiqishlarda 
nafaqat bo‘g‘im yuzalarining siljishi, balki bo‘g‘im kapsulasining, paylar, ba’zan esa qon tomirlari va hatto 
nervlarning shikastlanishlari ham kuzatiladi. 
Chiqishning simptomlari – qo‘l yoki oyoqning majburiy holatdagi fiksatsiyasi, deformatsiya, faol va 
passiv harakatlarda og‘riqning kuchayishi, oyoq yoki qo‘l uzunligining o‘zgarishi, prujinali fiksatsiya 
(harakatlantirishga intilganda jarohatlangan bo‘g‘imda holatni o‘zgartirishga qarshilik seziladi va og‘riq paydo 
bo‘ladi). Qo‘llardagi chiqish oyoq chiqishiga nisbatan 2 barobar ko‘p uchraydi va u hamma chiqishlarning 60 
% ni tashkil etadi. Oyoqlardagi chiqishlar, mos ravishda, 30 % ni tashkil etadi. Bunda yelka chiqishi 41 %, 
tirsak chiqishi 16 %, kaft va barmoqlar chiqishi 4 % atrofida kuzatiladi.
Oyoq bo‘g‘imlaridagi chiqishlardan son suyagining chiqishi ko‘prok uchraydi (27 %). Tizza chiqishi 2 

---

120 
% ni va tovon chiqishi bir foizdan ko‘proqni tashkil etadi. Birinchi yordam oyoqni shina bilan va qo‘lni qattiq 
ro‘mol bilan immobilizatsiyalash, analgetik dorilar berish va travmatologiya bo‘limlariga yoki statsionarga 
olib borishdan iborat. Har xil joylardagi chiqishlarda asosiy birinchi yordam, shikastlangan oyoq yoki qo‘lni 
harakatsizlantirish va tezda bemorni travmatologiya bo‘limiga jo‘natishni o‘z ichiga oladi.