Fanidan O‘quv metodik majmua

Qon ketishining turlari
. 
Qon ketishining bir nechta amaliy ahamiyatga molik turlari farqlanadi. 
1. Anatomik, ya’ni a’zo turlariga qarab arterial, venoz, kapillar va aralash qon ketish
larga bo‘linadi. 
Arterial qon ketishda qon och qizil rangda bo‘lib, katta bosim ostida, favvora ko‘rinishida otilib chiqadi. 
Arterial tomirlar jarohatlanganda, ularning o‘lchamiga bog‘liq bo‘lmagan holda, qisqa vaqt ichida organizmda 
kamqonlik yuz berib, o‘limga sabab bo‘lishi mumkin. Vena tomirlaridan ketayotgan qon to‘q qizil rangda 
bo‘lib, bir maromda va sekin, «buloq» ko‘rinishida oqish xususiyatiga ega. Katta venalar jarohati tufayli qon 
ketishi yuz bersa, inson hayoti uchun katta xavf tug‘ilishi mumkin. Kapillarlardan qon ketganda, jarohatning 
butun yuzasi bo‘ylab kam miqdorda, bir maromda, tomchi ko‘rinishida qon sizib chiqadi. Ko‘pincha 
kapillarlardan ketayotgan qon o‘z-o‘zidan to‘xtaydi. Parenximatoz (g‘ovak) a’zolar (jigar, taloq, o‘pka) 
jarohatlanganda qon ketishi juda xavfli kechadi, ulardagi tomirlarning o‘z holicha yopilmasligi sababli, qon 
ketishi to‘xtamaydi va tez kamqonlik holatlari kelib chiqadi. 
2. Qon ketishining tashqi, ichki va yashirin
klinik turlari farqlanadi. Qon ketishining tashqi turida qon 
tomir devorining jarohati tufayli ketayotgan qon tashqariga oqadi. unday hollarda jarohatlangan shaxsning o‘zi 
yoki yordam beruvchilar hech qanday qiyinchiliksiz uni aniqlashlari mumkin. Ichki qon ketish jarayoni 
nisbatan murakkab kechib, ketayotgan qon biror bir a’zo qobiqlarida to‘rejagan tarzda yoki qorin va ko‘krak 
qafasi bo‘shliqlariga ketishi mumkin. Ichki qon ketayotganligini, faqat o‘tkir kamqonlik ko‘rsatkichlari va 
ikkilamchi asoratlar boshlangandagina aniqlash mumkin. Ichi bo‘sh a’zolardan qon ketishida mahalliy va 
umumiy o‘zgarishlar, ya’ni qon ma’lum vaqt mobaynida tashqariga chiqishi va rangi o‘zgarib ketishi 
kuzatiladi. Masalan, oshqozonidan qon ketayotgan bemorlarda qayt qilish kuzatiladi, chiqayotgan qon esa 
qahva qoldiqlari rangida bo‘ladi. Ichki qon ketish surunkali ravishda kechib, asosan a’zolarda o‘tkir 
kamqonlikni keltirib chiqaradi va maxsus qon tahlillari ko‘rsatkichisiz tashxis qo‘yish juda qiyin bo‘ladi.