Fanidan O‘quv metodik majmua

Faoliyat xavfsizligini ta’minlashda O‘zbekiston Respublikasining qonunlari: 
1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi (8.12.1992y.). 
2. O‘zR Mehnat kodeksi 21.12.1995 y. 161-1-son: XIII bob.«Mehnatni muhofaza qilish». 
3. «Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida» O‘zR qonuni (22.09.2016y. №410). 
4. Hayot faoliyati xavfsizligi bo‘yicha Davlatni me’yoriy hujjatlar talablari o‘z ichiga olgan, normativ 
huquqiy hujjatlar tizimi.
5. (O‘zR Hukumatining qarori 12 iyul 2000 g. N 267). 
6. O‘zR Prezidentining farmonlari, O‘zR Hukumatining, O‘zR Mehnat vazirligining, boshqa vazirliklar 
va muassasalarning normativ-huquqiy hujjatlari, O‘zR davlat xokimiyati organlarining normativ hujjatlari. 
7. Hayot faoliyati xavfsizligi bo‘yicha Davlatni me’yoriy hujjatlar talablari - qoidalar, protseduralar va 
mezonlar, ishlovchilarni mehnat jarayonida hayoti va sog‘lig‘i saqlanishini ta’minlashga qaratilgan. 
8. Hayot faoliyati xavfsizligining talablari, mulk va xo‘jalik yuritish shakli turlicha bo‘lgan yuridik va 
jismoniy shaxslar, ular tomonidan barcha turdagi faoliyatni olib borganda, majburiydir (O‘zR mehnatni 
muhofaza qilish to‘hrisidagi qonuni). 
Faoliyat xavfsizligida mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha asosiy qonun hujjatlari va normativ-
huquqiy hujjatlar. 
• O‘zbekiston Respublikasi “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunini (ro‘yxat raqami №410 
yangi tahrirda 22.09.2016y.).
• O‘zbekiston Respublikasining ”Mehnat kodeksi”(ro‘yxat raqami 161-I, 1995 yil 21 dekabr). 
• O‘zbekiston Respublikasi “Elektrenergetika to‘g‘risida”gi Qonunini (ro‘yxat raqami 225 , 2009 yil 30 
sentabr). 
• O‘zbekiston Respublikasi “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qonunini (ro‘yxat raqami 226 , 2009 yil 
30 sentabr).
• O‘zbekiston Respublikasining “Xavfli ishlab chiqarish obyektlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida ”gi 
Qonuni (ro‘yxat raqami 57 , 2006 yil 28 sentabr).
• O‘zbekiston Respublikasining “Baxtsiz hodisalardan va qasbiy qasalliqlardan majburiy sug‘urta qilish 
to‘g‘risida”gi Qonuni. 
• O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 12 iyuldagi «Mehnatni muhofaza qilishga 
doir me’yoriy xujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to’g’risida» gi 267–sonli qarori. 
• O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 11 martdagi 133-son qarori bilan 
tasdiqlangan “Mehnat sharoiti o‘ta zararli va o‘ta og‘ir ishlarda band bo‘lgan xodimlar uchun ish vaqtining 
cheklangan muddati”. 
• O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2008 yil 12 noyabri 245-son qarori bilan 

---

15 
tasdiqlangan “Korxona, tashkilot va muassasalarda Hayot faoliyati xavfsizligi fondi tashkil qilinishi va uni 
mablag‘larini ishlatish tartibi to‘g‘risidagi nizomi”.
• O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 1997 yil 6 iyundagi 286-sonli qarori bilan 
tasdiqlangan”Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni va xodimlar salomatlig‘ining boshqa xil zararlanishini 
tekshirish va hisobga olish to‘g‘risidagi nizom”. 
• Vazirlar Mahkamasining 2005 yil 11 fevraldagi 60-son qarori ”Xodimlarga ularning mehnat 
vazifalarini bajarish bilan bog‘liq holda jarohatlani shi, kasb kasalliklariga chalinishi yoki salomatlikning 
boshqa xil shikastlanishi tufayli yetkazilgan zararni to‘lash Qoidalari”. 
• “Hayot faoliyati xavfsizligi bo‘yicha ishlarni tashkil qilish to‘g‘risida Namunaviy nizom” (ro‘yxat 
raqami 273,1996 yil 14 avgust). 
• “Hayot faoliyati xavfsizligi bo‘yicha o‘qishlarni tashkil qilish va bilimlarni sinash to‘g‘risidagi 
Namunaviy nizom” (ro‘yxat raqami 272, 1996 yil 14 avgust). 
• “Mehnatni muhofaza qilish vakili to‘g‘risidagi nizom” (ro‘yxat raqami 196, 1995 yil 18 dekabr). 
• “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risida”gi Nizom (ro‘yxat 
raqami 870, 2000 yil 7 yanvar). 
• «Положение об установлении пределно допустимих норм при подеме и перемешении тяжестей 
литсами моложе восемнадсати лет» (рег. № 1954 от 12 мая 2009г.). 
• “Ayollar mehnatidan foydalanish qisman yoki to‘liq taqiqlangan noqulay mehnat sharoitiga ega ishlar 
ro‘yxati”ga (ro‘yxat raqami 865, 2000 yil 5 yanvar). 
• O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi “Xodimlarni ishga kirishdan oldin dastlabki va 
davriy tibbiy ko‘riklardan o‘tkazish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida”gi 10 iyul 2012 yil 200 -son buyrug‘i 
(ro‘yxat raqami 2387, 2012 yil 29 avgust). 
• Yuk ortish va tushirish ishlaridagi yukchilar uchun ishlarning xavfsizligi qoidalari (ro‘yxat raqami 
1582, 2006 yil 13 iyun). 
• Balanlikda ishlaganda mehnatni muhofaza qilish Qoidalari” (2009 yil 24 yanvar, ro‘yxat raqami 
1890). 
Mehnatni muhofaza qilish huquqlari - mehnat jarayonida insonning xavfsizligini, hayoti va sog‘lig‘i, ish 
qobiliyati saqlanishini ta’minlashga doir huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, sanitariya-gigiyena, 
davolash-profilaktika, reabilitatsiya tadbirlari hamda vositalari tizimidir. 
Texnika xavfsizligi - ishlovchilarga xavfli ishlab chiqarish omillar ta’sirini bartaraf etish ishlarini 
ko‘rib chiqadi.
Ishlab chiqarish sanitariyasi - zararli ishlab chiqarish omillar ta’sirini bartaraf etish yoki kamaytirish 
ishlarini ko‘rib chiqadi. 
Yong‘in xavfsizligi – yong‘inlarni kelib chiqish sabablari, yonish va portlash tabiatini, yong‘in va 
portlash xavfsizligini ta’minlash usullari, yong‘inlarni o‘chirish va yong‘in muhofazasini tashkil qilishni 
ko‘rib chiqadi. 
Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha me’yoriy huquqiy hujjatlari - Ishlab chiqarishda mehnat sharoitlarini 
yaratish, zararli va xavfli omillar oldini olish, mehnat to‘g‘risidagi qonun asosida ishlash kabilar alohida qabul 
qilingan Respublikamizning asosiy qonunlar, standartlar, nizomlar, qoidalar va me’yoriy hujjatlari tizimi 
bo‘yicha amalga oshiriladi. 
Davlat tomonidan mehnat qonunlari, standartlar belgilanadi. Korxonalar tomonidan o‘zining nizomlari, 
korxonaga doir qoidalar va me’yoriy hujjatlar belgilanadi.