Fanidan O’quv – uslubiy majmua

Birinchi bosqich	Gidning «Qarshingizda Imom al- Buxoriy majmuasi» so‘zlaridan keyin ekskursantlarning umumiy nigohi ob’ektga bo‘ladi.
«Imom al-Buxoriy» ob’ektining ko‘rinishi o‘zlashtiriladi.
Ikkinchi bosqich	Ekskursantlarning ob’ektni batafsil tomosha qilishadi.	Ob’ekt haqidagi voqealarni eshitganidan so‘ng uning o‘ziga xosligi o‘zlashtiriladi.
Uchinchi bosqich	Gid tahlilidan keyin ob’ektni qayta tomosha qilishadi.	Ob’ektning alohida qismi va detallari o‘zlashtiriladi.
Turtinchi bosqich	Ekskursantlarning tomonidan ob’ektni mustaqil tomosha qilishadi, bunda muhit va voqea joylari eslab qolinadi.	Ob’ekt va uning joylashuvi eslab qolinadi.
Beshinchi bosqich	Ko‘rilgan ob’ektlarni gid tomonidan umumlashtiriladi.	Mavzu yuzasidan xulosalar qilinadi.
Oltinchi bosqich	Ekskursantlar ob’ektga oxirgi nigohini qaratishadi.	Ekskursant ob’ekt haqidagi tasavvurining to‘g‘riligiga ishonch hosil qiladi.

Quyidagi jadvalda ob’ektni kuzatish murakkabligining jadvali va gid

ko‘rsatmalarining mazmuni keltirilgan:
7.2-jadval

Ekskursiya xizmatida ob’ektlarni ko‘rsatishni tashkillashtirish

Gid o‘z izohlari bilan ekskursantlar qarshisida turgan ob’ektlarni ko‘rishga

yordam qiladi. Gid ko‘rsatmalarini bir necha guruhga bo‘lish mumkin:



ekskursantlarni

ob’ektning

ma’lum

bir

qismi

yoki

detaliga

yo‘naltiruvchi;







ekskursantlar diqqatini aniq ob’ektga yo‘naltiruvchi;

bir ob’ektni (avval ko‘rilgan) ikkinchisi bilan solishtiruvchi;

ob’ektni chuqurroq tushunish maqsadida uning o‘ziga xosligini

izohlovchi;

113

Gid ko‘rsatmalari	Ekskursantlar harakati
Ushbu masjidga nigoh tashlang	Ekskursant ob’ektga umumiy nigoh tashlaydi.
Shahar markazida juda qulay joylashgan ushbu mehmonxonaga nigoh tashlang	Ekskursant mehmonxona binosiga qarab uning «qulayligi» nimada ekanligini tushunishga harakat qiladi.
Moviy rang yarashib turgan ushbu binoga e’tibor qaratsangiz	Ekskursant binoga e’tibor qaratib, nima uchun aynan moviy rang ko‘proq ma’qulligini o‘ylaydi.
Shoir ish kabineti joylashgan ikkinchi qavatning chap tomonidagi ikki derazaga e’tibor bering	Ekskursant ushbu derazalarni topib ish kabinetini tasavvur qilishga harakat qiladi.
Erta sahardan katta yozuv stoli yonida o‘tirib o‘z ishini boshlagan olimni tasavvur qiling	Ekskursant xayolan bino devorlarini olib tashlab, yozuv stoli yonida o‘tirgan olimni tasavvur qiladi.
Ushbu muzeyga e’tibor qarating. U avvalgi observatoriya o‘rniga qurilgan. Uning diametri 46 metr va balandligi 30 metr ichida ulkan marmar sektanta bo‘lib, undan Ulug‘bek Quyosh, Oy va yulduzlarni kuzatgan	Ekskursant gidning hikoyalariga tayanib, voqeani ko‘z oldida jonlantiradi.


ob’ektni atrof muhitdan, bir qator o‘xshash ob’ektlar, ansambllardan

ajratuvchi;



o‘z kuzatuvlari asosida xulosalar qiluvchi.

7.2. Ob’ektlarni ko‘rsatishning turlari va o‘ziga xos
xususiyatlari

Avtobusli ekskursiyada ob’ektlarni ko‘rsatishning to‘rt turi mavjud:

1. Avtobusning 50-60 km/s tezligida ob’ekt oynadan ko‘rsatiladi, gid

ko‘ringanlarni sharhlab boraveradi. Ko‘rsatishning bunday turida yo‘l-yo‘lakay

ob’ektlar haqida qisqa ma’lumot beriladi.

2. Avtobus harakati sekinlashtirilganda ob’ektlar oynadan kuzatiladi. Bu

jarayon tarixiy, madaniy obidalarni tomosha qilish va yuzaki taasurot olish

imkonini beradi. Odatda qo‘shimcha ob’ektlar bu tartibda ko‘rsatiladi.

3. Avtobus to‘xtaganda, undan tushmasdan oynasidan ob’ektlar kuzatiladi.

Ekskursantlar ob’ektlar bilan chuqurroq tanishadi, ob’ektlarni ko‘rsatish usullarini

qo‘llash imkoniyati chegaralangan bo‘ladi.

4. Avtobusdan to‘xtash joylariga tushgandan keyin ob’ektlar obdon

ko‘rsatiladi. Ushbu jarayonda ob’ektlarni ko‘rsatish usullarini qo‘llash imkoniyati

mavjud bo‘ladi.

Ob’ektlarni ko‘rsatish ekskursiya xizmatining asosiy elementi sifatida

o‘zining bir necha xususiyatlariga ega.

Ko‘rsatishning faolligi. Ob’ektlarni ko‘rsatish jarayoni bu inson qo‘li bilan

yaratilgan yoki tabiat in’omi bo‘lgan ob’ektlarni shunchaki passiv tomosha qilib

bahramand bo‘lish emas, balki maqsadli kuzatish, ekskursiya xizmati metodikalari

yordamida ob’ektlarni tahlil qilish, gid va ekskursantlarning faol harakatini talab

etuvchi jarayonidir.

Ob’ektlarni ko‘rsatishning mantiqiy ketma-ketligi. Ekskursiya xizmatida har

keyingi ob’ekt mavzuni yoritishdagi pillapoya hisoblanadi. Bu holat ob’ektning

114

boshqa ob’ektlar orasidagi o‘rnini belgilaydi. Ko‘rsatishning mantiqiyligi,

ob’ektlar orasidagi bog‘liqlik aniq ketma-ketlik bilan ta’minlanadi.