Fanidan O’quv – uslubiy majmua

Ark qal’asi ichki kirish yo‘lagi. Hurmatli ekskursantlar! XVI asrda

Arkning g‘arbiy tomonidan ko‘tarilib boruvchi yo‘l-dalon bo‘ylab harakatlanib

bormoqdamiz. Bu yerda o‘lkan darvozani ko‘rishimiz mumkin. Avvallari uning
kirish qismi sharqiy tomonda joylashgan. Darvozaxona peshtoqining ikki qismida

«guldasta» (burj) va ular oralig‘idagi 3 qavatli bino yaxshi saqlangan. Dalon

yo‘lakning chap devorida 12ta, o‘ng devorida 13ta taxmontokchalar qurilgan. Chap

tomondagi tokchalarning ba’zilarida omborxonaga kiriladigan eshiklar mavjud.

Dalonning o‘ng tomonidagi o‘rta tokchasida afsonaviy qahramon Siyovush ruhiga

Navro‘z bayramida chiroqlar yoqilgan. Amir otxonasi dalonning yuqori qismida

joylashgan bo‘lib, unga olib boruvchi yo‘lak ham shu yerda joylashgan.

Jome’ masjidi. Dalon bo‘ylab yuqoriga ko‘tarilar ekanmiz, bu yerda XVIII

asr oxirida g‘arbiy devor burchagida peshayvonli Jome’ masjidini ko‘rishimiz

mumkin. Masjidning darvozalari, panjaralari, devorlarining ichki tomonidagi

naqshlar orasiga Qur’on oyatlari bitilgan. Peshayvon shipi murakkab girixlar bilan

bezatilgan. Masjidning sharq tomonida oshxona, orqa tarafida zarbxona joylashgan

bo‘lib, zarbxonaning shimoliy-sharqida zargarxona, janubida devonbegining

mahkamasi va amirlik kushbegisiga qarashli binolar joylashgan. Arkdagi

171
binolarning aksariyati bir-biriga yaqin qilib loyihalashtirilgan. Jome’ masjididan

boshlangan tor yo‘lak qushbegi hovlisi orqali Chorsuga tutashgan. Chorsuning

chap tomonida tosh yotqizilgan katta hovlida ko‘rinishxona o‘rnashgan. Bu yerda

amir tashrif buyurgan elchilarni qabul qilgan va amirlarning taxtga o‘tirish

marosimlari o‘tkazilgan. 1605-yilda hovliga kirayverishda peshtoq bunyod etilgan.

Hovlining uch tomoni ayvon bilan o‘ralib, oldingi peshayvondagi ikki qator
naqshli ustunlarning tanasi muqarnaslar bilan bezatilgan. Nurota marmaridan
yasalgan taxt shu ayvondagi taxtiravonda turgan. XVIII asrda hovlining janubiy

tomonida «Raximxon» mehmonxonasi va qorixona qurilgan. Ularning tagida esa

amir xazina xonasi bo‘lgan.