Фанидан маъруза матни

29.1-расм. Магнитогидродинамик генератор схемаси:
 1-электромагнит чўлғами;
2-ѐниш камераси; 3-қўшилма; 4-ҳаво; 5-сопло; 7-канал; 8-газларнинг чиқиши; 9-кучланиш. 
29.2-расмда магнитогидродинамик генераторли электр станциясининг умумий кўриниши 
келтирилган. 
Охирги 150 йил мобайнида электр ва магнит майдонларининг ҳаракатланувчи зарядланган 
заррачалар билан ўзаро таъсирига асосланган энергетик қурилмалар кўплаб яратила бошлади. 
Юқори 
ҳароратларда 
қиздирилган, 
ионлашган 
газнинг 
магнит 
майдони 
орқали 
ҳаракатланиши натижасида ҳосил бўладиган электр энергияси – магнитогидродинамик (МГД) – 
генератор усулида энергия ҳосил қилиш деб аталади (29.3-расм).
Бу усул асосан магнит майдони билан ишчи жисмнинг ўзаро таъсирига асосланган. Буда 
электр юритувчи куч (ЭЮК) қиздирилган газ электрон ва ионларининг магнит майдонида 
ҳаракатланиши натижасида ҳосил бўлади. 
 
29.2-расм. Магнитогидродинамик генераторли электр станцияси
 
29.3-расм. МГД-генератори
 

---

Ҳозирги вақтда АҚШда МГД-усулида энергия олувчи қурилмалар кўплаб яратилмоқда 
ҳамда илмий-текширувлардан ўтказилмоқда.
Россияда ҳам бир нечта МГД-усулига асосланган экспериментал қурилмалар (қуввати 
50÷200 МВт) ишлатилмоқда. Бу усулга асосланган қурилмаларнинг фойдали иш коэффициенти 
%
55
52
ни ташкил этади. 
АҚШда ишлатилиб келинаѐтган энг йирик МГД-усулидаги энергетик қурилманинг техник 
кўрсаткичлари қуйидагича: 
1.
Қуввати - 800 МВт; 
2.
Ёқилғи маҳсулотларининг сарфи – 583 кг/с; 
3.
Кириш ҳарорати – 2650 К; 
4.
Чиқиш ҳарорати – 2300 К; 
5.
Потенциаллар фарқи – 5400 В; 
6.
Ток кучининг ўртача зичлиги – 4000 А/м
2
; 
7.
ФИК – 52%. 
МГД-генератори асосида ишлаб чиқиладиган қувват ток зичлиги билан параболик 
боғланишда эканлиги 29.4-расмда кўрсатилган. МГД-генератори ѐрдамида ишлаб чиқиладиган 
солиштирма қувват тўғри чизиқ бўйича ўзгармас ҳолатда бўлади. МГД-генераторининг ФИКси эса 
тўғри чизиқ бўйича камаювчи кўринишда бўлар экан.