Фанидан м а ъ р у з а л а р м а т н и

У ҳолда қовуришдаги хақиқий камайиш фойизи Х^1.


(40 а)
Агар қовуришга маълум фойиз ёғли хом ашё келса, қовуришда унинг ёғ миқдори бошланғич ёғ миқдорига қараб камаяди ёки кўпаяди. Бу ҳолда ёғи камайишнинг ҳақиқий миқдорини топиш учун бошқа формула қўлланади.
Аввал хом ашё массасини ёғсиз топамиз


кг ёки кг,
У_хом - хом ашёдаги қовуришгача бўлган ёғ миқдори, %.
Кейин қовурилган махсулот миқдорини ёғсиз топамиз.


кг ёки кг,
Буғлатилган сув миқдорини топамиз


- кг
Агар хом ашё бошланғич массаси А кг ни 100% десак, қуйидаги нисбатни оламиз
А - 100
- -
Бундан
(41)


54-мисол. Қовуришга 50 кг кабачок келди. Қовуришдан кейин 30 кг маҳсулот ҳосил бўлди. Қовурилган кабачокда 8% ёғ бор. Хақиқий камайиш топилсин. (40 а ) формуладан фойдаланиб топамиз.





55-мисол. Қовуришга 3% ёғли 80 кг тайёрланган балиқ келди. Қовуришдан кейин 64 кг 6% махсулот хосил бўлди. Ҳақиқий камайиш ҳисобланиши талаб қилинади.

39. 
    формуладан фойдаланиб топамиз.
    

(40) ва (41) формулалар ёрдамида хом ашё камайишининг хақиқий миқдори, хом ашё ва қовурилган маҳсулотдаги ёғ миқдорини топиб, хом ашё бошланғич ва қовурилган махсулот миқдорини топамиз.

56 мисол. Қовурилган бақлажон миқдори 20 кг бўлса, ундаги ёғ миқдори 15 % ва массанинг хақиқий камайиши 50% бўлса қовуришга кетган бақлажон миқдори топилсин.
Берилган сонларни (40 а) формулага қўйиб ҳисоблаймиз.


,
ёки 50А=(А-20)100+20*15=100А-2000+300;
100А-50А=2000-300;
50А=1700;

Махсулот бошланғич массасини (41) формула орқали ҳам топиш мумкин.

Консервалаш саноатида айрим тур хом ашё қовурилишидан ташқари сўлдирилади, намлигининг бир қисми йўқотилади, дудланади. Йўқотилган намлик миқдорига мувофиқ технологик инструкциялар билан меъёрланади. Йўқотилган намлик миқдори (39) формула ёрдамида ҳисобланади.