Фанидан м а ъ р у з а л а р м а т н и

8 МАРУЗА
VП. Ярим тайёр ва тайёр махсулот қуруқ модда миқдорини
топиш ҳисоби

Стандарт ва техник шартларда айрим консервалар учун қуруқ модда ва ёғ миқдори меъёрланади. Масалан сабзавот икраси учун, «Фаршланган сабзавот», «Халқасимон кесилган сабзавот» консервалари учун. Ностандарт махсулот чиқармаслик учун кимёвий анализгача математик ҳисоб-китоб орқали қуруқ модда ва ёғ миқдорини ҳисоблаб топиш мумкин.

Сабзавот газак консервалари

Сабзавот газак консервалари бир неча компонентлардан иборат: асосийлари – сабзавот, фарш ва томат-соуси. Фарш ва соус ўз навбатида бир неча компонентдан иборат. Консерва ишлаб чиқаришда хом ашё ёки ярим тайёр махсулот таркибидаги қуруқ модда миқдори ва қовурилган сабзавот таркибидаги ёғ миқдори назорат қилинади.

Рецептура маълум бўлса, хомашё ва ятм даги қуруқ модда миқдори маълум бўлса тайёр махсулот таркибидаги қуруқ модда миқдорини ҳисоблай оламиз.
Ковурилган махсулотда қуруқ модда миқдори хом ашё қуруқ моддаси ва ёғдан иборат. Хомашё массасининг қовуришгача бўлган миқдори ва қовуриш ҳисобига камайишни билган ҳолда махсулотнинг қовуришдан кейинги массаси В – ни ҳисоблаш мумкин:

В =

Х – қовуришдаги кўринарли камайиш, хом ашё массаси %-и

А – хом ашёни қовуришгача массаси, кг
Кейин қовурилган махсулотдаги қуруқ модда миқдорини топамиз

С =

С_хом- хом ашёдаги қуруқ, модда миқдори, %

У - қовурилган хом ашё ёғ шимиш хусусияти, қовурилган махсулот массасидан % - ҳисобида.
Ковурилагн хом ашё массасини 100% ҳисоблаб қовурилагн махсулот таркибидаги қуруқ модда миқдорини %-да қуйидаги нисбат асосида ҳисоблаш мумкин:

Бу ифодадан қовурилган махсулотдаги қуруқ модда миқдорини топиш мумкин

С_қов = (31)


44-мисол. Қовуришгача 12% қуруқ моддаси бўлган сабзининг ковуриш-да ёг шимиши 10%, кўринарли қовуришда камайиши 50% бўлса, ковуришдан кейинги қуруқ модда микдори топилиши талаб килинади.
(31) формула асосида

Бирор консерва таркибидаги қуруқ модда микдорини ҳисоблаш учун шу консерва рецепти ва таркибидаги компонентлар қуруқ модда миқдорини билиши керак.

Консерва қуруқ модда миқдори унинг компонентлари қуруқ модда миқдоридан иборат.Таркибий компонентлар қуруқ модда миқдори қуйидаги ифода орқали топилади.


кг

А₁,А₂,А₃ - консерва қуруқ модда миқдори (А₁+А₂+А₃ = 100%), %.

С₁,С₂,С₃ - таркибий компонентлар куруқ моддаси миқдори, %.

Консерва массасини 100% десак, ундаги қуруқ модда миқдорини куйидаги йул билан топилади

, % (32).

С_конс – консервадаги курук модда микдори, %.

Таркибий компонентлар қуруқ модда % - миқдорини топиш учун (31) формула билан хисоблаб топилади.