Фани бўйича ўҚув-услубий мажмуа

ЭҲМ учун дастурлар. ЭҲМ маълумотлар базалари. Муаллифлик ҳуқуқининг бузилиши. Дастурлар ёки маълумотлар базаларини рўйхатга олиш учун талабнома

Бугунги кунда компютер инсонларнинг ўзаро муносабатлари, ахборот билан алмашишнинг бош воситасига айланди.
Компютер ҳар қандай ишда инсоннинг энг яқин ёрдамчисидир. Лекин компютернинг ўзи тўлақонли ёрдамчи емас. Унинг қандайдир масалани ҳал қилишдаги фойдалилиги тўлалигича у ишлайдиган дастурга боғлиқдир. Дастурий таъминот компютернинг жонидир.
Ҳар қандай ЭҲМни икки қисмга бўлиш мумкин:
1. Аппарат-техник (hardware)
2. Дастурий таъминот (software).
Дастурий таъминот ёки ЭҲМ учун дастур бу ЭҲМ, унинг тармоқлари ва бошқа компютер воситаларининг муайян натижалар олиш мақсадида ишлаш учун мўлжалланган маълумотлар ва буйруқлар мажмуидир.

3. 
   Қонунчиликда муаллифлар мулкий ҳуқуқларининг мустаҳкамланиши
   

Муаллифлар мулкий ҳуқуқлари шахсий номулкий ҳуқуқлар каби ўзининг ҳуқуқий табиатига эга. Агарда, муаллифнинг шахсий номулкий ҳуқуқлари унинг ажралмас ҳуқуқлари тоифасига кирса, мулкий ҳуқуқлар эса ўзга (учинчи шахс)ларга маълум муддатларда ва маълум ҳаракатларни амалга ошириш шарти билан вақтинча ўтказиб турилиши мумкин.
Ўзбекистон Республикасининг “Муаллифлик ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқлар тўғрисида”ги Қонунининг “Муаллифнинг мулкий ҳуқуқлари” номли 19-моддасида муаллиф асардан ҳар қандай шаклда ва ҳар қандай усулда фойдаланишда мутлақ ҳуқуқларга эга эканлиги мустаҳкамланган.
Э.П.Гаврилов муаллифнинг ҳуқуқларини икки гуруҳга бўлади:
а) шахсий номулкий ҳуқуқлар. Бу ҳуқуқлар жумласига у асарга муаллиф бўлиш ҳуқуқини; асарни номлаш ҳуқуқини, асар дахлсизлиги ҳуқуқини ва асарни нашр қилиш ҳуқуқларини киритади;
б) мулкий ҳуқуқлар.
Айрим олимлар муаллифлик ҳуқуқларини шахсий ва мулкий ҳуқуқларга ажратилиш зарурати ва имкониятларини тан олишмаса, баъзилари муаллиф ҳуқуқларининг бундай ажратилишини шартлиги, баъзилари эса ҳуқуқларни бундай туркумлашни нисбий эканлигини таъкидлашади, яна бир гуруҳ мутахассислар муаллиф шахсий ҳуқуқларини интеллектуал ҳуқуқлар жумласига киритишади.
Муаллифнинг ҳуқуқлари ўзининг таркибига бир вақтнинг ўзида ҳам шахсий, ҳам мулкий ҳуқуқларни бирлаштиради, шу маънода унинг интеллектуал ҳуқуқлари, деб юритиш унчалик тўғри бўлмайди. Муаллиф мулкий ҳуқуқларининг табиати, муаллифнинг шахсий ҳуқуқлари табиатидан кескин фарқ қилади.