Fan: Maxsus psixologiya Mavzu: Maxsus psixologiya fan sifatida. Defekt va kompensatsiya nazariyasi

Download 3,17 Mb.

Bog'liq
Maxsus Akosh

Fan: Maxsus psixologiya

«Psixologiya» so’zi ikkita grek so’zlaridan - «psyche» - jon, ruh va «logos»- ta’limot, ilm so’zlaridan iborat bo’lib, an’anaviy ma’noda inson ruhiy dunyosiga aloqador barcha hodisalar va jarayonlar uning predmetini tashkil etadi.
Boshqacha qilib aytganda, psixologiyaning predmeti har birimizning tashqi olamni va o’z-o’zimizni bilishimizning asosida yotgan jarayonlar, hodisalar, holatlar va shakllangan xislatlar tashkil etadi. Psixologiya bo’yicha adabiyotlarda uning predmetini qisqacha qilib, psixikadir, deb ta’rif berishadi.

Maxsus psixologiya fanining prеdmеti, maqsadi, vazifalari :
Turli nuqsonga ega bo‘lgan bolalarning psixik rivojlanish xususiyatlarini o‘rganish;
Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarning o‘rganish, aniqlash, bilish faoliyatidagi kamchiliklarni korrеktsiyalash, bartaraf etish;
Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni tuzatishning diffеrеntsial-diagnostik mеtodlarini ishlab chiqish;
Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarning hissiy-irodaviy sohasi va shaxslararo munosabatlardagi kamchiliklarni bartaraf etish mеtodlarini ishlab chiqish;
Nutq nuqsoniga ega shaxslarning bilish faoliyatidagi va hissiy-irodaviy sohasidagi kamchiliklarining oldini olish uchun mo‘ljallangan tadbirlarni ishlab chiqish.

Maxsus psixologiyaning nazariy vazifalari quyidagilar:
maxsus ta’limning uslubiy va nazariy asoslarini ishlab chiqish;
rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalarni o’qitish, saqlash va o’qitish qoidalari va usullarini ishlab chiqish;
mavjud ta’lim usullari va maxsus ta’lim ehtiyojlariga ega insonlar uchun ta’lim tizimlarini o’rganish;
bolalarda rivojlanish buzilishlarining oldini olish va tuzatish usullarini o’rganish, ishlab chiqish va amalga oshirish.

bolalarning ta’lim salohiyatini diagnostikasi va amalga oshirishda ishlashga kompleks yondashuv;
buzilishlarni erta psixologik, tibbiy va pedagogik tuzatish;
rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalarni o’qitish va tarbiyalashga differentsial yondashuv;
maktabgacha, maktab va kasb-hunar davrlarida ta’limning uzluksizligi.

Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar psixologiyasi yoki maxsus psixologiya – psixologiya ilmidagi shunday tarmoqki, unda normal psixologik rivojlanishdan orqada qolgan, nеrv sistеmasida tugma yoki orttirilgan nuqsonlari mavjud bo‘lgan bolalar bilan bog‘liq o‘zgarishlar o‘rganiladi. Shunday o‘rganish asosida, turli darajadagi nuqsonlarni ya’ni dеfеktlarni konpеnsatsiya qilish usullarini va yo‘llarini aniqlash mumkin

Maxsus psixologiya bir nеchta turlarga bo‘linadi:
Ko‘zi ojizrlar psixologiyasi (tiopsixologiya)
Kar-soqovlar psixologiyasi (surdopsixologiya)
Aqli zaiar psixologiyasi(oligofrеnopsixologiya)
Nutqi buzilgan bolalar psixologiyasi.
Psixik jihatdan orqada qolgan bolalar va rivojlanishida turli o‘zgarishlar bor bo‘lgan bolalar psixologiyasi.

Maxsus psixologiya - defektologiyaning ajralmas qismi bo'lgan. Deviant rivojlanishning sabablari va mexanizmlarini ko'p qirrali o'rganishni, shuningdek, bolalarga nisbatan ilmiy asoslangan tibbiy, psixologik va pedagogik tuzatish harakatlarini ishlab chiqishni o'z ichiga olgan murakkab fan edi.

Yaqin vaqtgacha biz shartli ravishda “defektologiya” umumiy nomi deb ataydigan nazariy bilimlar va ilmiy-amaliy ishlarning butun sohasi xuddi tibbiyot kichik jarrohlikni alohida ajratib ko‘rsatganidek, kichik pedagogikaga o‘xshab qaralar edi. Bu sohadagi barcha muammolar miqdoriy masalalar sifatida qo'yildi va hal qilindi. Adolat bilan aytganda, M. Krunegel g'ayri tabiiy bolani o'rganishning eng keng tarqalgan psixologik usullari (A. Wiene metrik shkalasi yoki GI Rossolimo profili) nuqson bilan murakkablashgan bola rivojlanishining sof miqdoriy kontseptsiyasiga asoslanganligini ta'kidlaydi

Download 3,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: