Falsafiy antropologiya

Milet maktabi — yunon ilmiy-falsafiy maktabi. Miloddan avvalgi 6-asrda vujudga kelgan. Ioniya dengizi sohilidagi Milet shahri nomidan olingan. Yirik namoyandalari — Fales, Anaksimandr, Anaksimen. Ular tabiatdagi hodisalarni oʻzgarishda, oʻzaro aloqadorlikda, bir-biriga oʻtib turishda deb, voqea-hodisalar sababini tabi-atning oʻzidan qidirdilar. Ruhiy hodisalar (mas, jon)ni materiyaning koʻrinishi, butun tabiatni jonli deb tu-shunganlar. Yevropa ilmiy kosmogoniya, kosmologiya, fizika, geogr., meteorologiya, astronomiya va biol.si tarixi Milet maktabidan boshlanadi. Milet maktabi va uning vakillari Yunonistonda falsafiy fikr rivojiga hissa qoʻshdilar

14. Pifagor (mil. avv.571-497y.y.) butun olamning asosini,
dunyodagi narsa va hodisalarning negizini «son» tashkil qiladi, deydi. Uning
nuqtai nazaricha, «1» umumiy, boshlang’ich, muqaddas sondir, u barcha narsa va
xodisaning asosidir.., «2» aks, salbiylik, ziddiyatlilikni ifodalaydi. «3» bu tabiat-
uchlikdir, 1 va 2-ning, asos va aksning, boshlang’ich va uning qarshi
tomonlarining birligidir. «4» - bu tabiatdagi to’rt element - suv, havo, olov, erdir
va h.k. Xullas, Pifagor son va sonlar haqida fikr yuritib, tabiiy xodisalarning
miqdoriy jihatlariga e’tiborni jalb qilib, ilmiy fikrlashga muhim hissa qo’shadi.

15. Suqrot (mil. av. 470/469 —Afina — 399) — yunon faylasufiS. oʻz falsafiy tadqiqotlariga axloqiy masalalarni asos qilib olgan. U olamning kelib chiqishi va tuzilishini oʻrganish zaruratini rad etib, bu masalalarni yechishga inson tafakkuri qodir emas deb hisoblagan. S. taʼlimoti ga koʻra, falsafaning maqsadi oʻz-oʻzini bilish boʻlib, bu esa chin ezgulikka erishish yoʻlidir; ezgulik — bilim yoki donolikdir. S. insonda 1dan, oʻrta miyonalik, moʻʼtadillik (yaʼni. ehtiroslarni jilovlay bilish)ni, 2-dan, dovyuraklik (yaʼni, xavfxatarni yenga bilish)ni, 3dan, adolat (yaʼni, ilohiy va insoniy qonunqoidalarga rioya eta bilish)ni eng asosiy ezgulik va yaxshilik belgisi deb hisoblagan. Zamondoshlari va shogirdlarining guvoxlik berishicha, S. oʻzining chuqur dialektik fikrlashi, yaʼni predmetga oid nomukammal tushunchalardagi ziddiyatlarni ochish orqali oʻsha predmetni bilish sari yetaklay olish sanʼati, induktiv taʼlimotdan foydalanish mahorati bilan katta taassurot uygʻotgan. S. taʼlim-tarbiya amaliyotidagi har qanday aqidaparastlikni qattiq qoraladi. Taʼlimning maʼruza oʻqish shaklidan voz kechib, suhbat va munozaralar orqali haqiqatni izlab topishni asosiy uslubga aylantirdi. U barcha mavjud nuqtai nazarlarning hech biriga qoʻshilmay turib, ularni tanqidiy asosda muhokama qilishga intilgan.

16.