Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси

Петрарка схоластикага зид бўлган ғояларни адабиётга, фалсафага ва маданиятга олиб киради

• Инсон ҳаёти бир марта берилади ва у такрорланмасдир;

• Инсон Худо учун эмас, ўзи учун яшамоғи лозим;

• Инсон шахсияти жисмоний ва руҳий жиҳатдан эркин бўлиши керак;

• Инсонга танлаш ва ўзини намоён этиш эркинлиги хосдир;

• Инсон ўз кучига ишонган ҳолда баҳтга эришиши мумкин ва бунинг учун етарлича имкониятларга эга;

• Ўлимдан кейинги ҳаёт мавжуд эмас ва мангуликка фақат инсонлар ҳотирасидагина эришиш мумкин.

• Инсоннинг ички ва ташқи олами гўзалдир.

• Инсон ўзини Худога бағишламаслиги ва ҳаётдан лаззатланиши лозим;

• Лоренцо Валла ўз асарида қуйидагиларни билдирган

• Черков ғояларини рад этган;

• Схоластикани сунъийлиги ва ҳақиқатга тўғри келмаслиги учун танқид қилган;

• Оламнинг марказида инсонни қўйган;

• Инсон ва унинг ақли имкониятларига ишонган;

• Аскетизм ва таркидунёчиликни рад этган;

• Инсоннинг моддий ва маънавий эҳтиёжларини қондириш орқали лаззатланишни энг олий баҳт деб билган.

• Эркак ва аёл тенглиги тарафдори бўлган;

• Неоплатонизмнинг энг машҳур намоёндалари

• Николай Кузанский (1401-1464) – руҳоний, янгича фикр юритувчи шахс бўлган. Борлиқ ва билишнинг янгича талқ
• инини илгари сурган.

• Худо ва унинг мавжудотлари ўртасида фарқ мавжуд эмас (олам битта, Худо, атроф олам ва борлиқ ягонадир);

• Худо “ягона” ва унинг яратганлари “чексиздир, улар минимум ва максимумдир (қарама-қаршидир), Худо ва унинг махлуқлари мос келганлиги сабабли минимум ва максимум ҳам мос келади;

• Қарама-қаршиликларнинг мос келиши қонунияти кашф қилинди, улар мос келганлиги сабабли шакл ва материя ҳам мос келади (демак, моҳият ва борлиқ бир-бирига боғлиқ ва ягонадир);

• Материя ва ғоя ягонадир;

• Фаол чексизлик реал мавжуддир (барча нарсани ўзига қамраб олади);

• Олам чексиздир, ибтидо ва интиҳога эга эмас, марказга эга эмас, Ер унинг маркази эмас;

•