Falsafa ma’ruzalar matni

Materializm — olamning asosida materiya, ya’ni moddiy narsalar yotishini e’tirof etadigan, moddiylikni ustuvor 
deb biladigan ta’limot. 
Idealizm — olamning asosida ruh yoki g’oyalar (ideyalar) yotadi, dunyo voqeligi va rivojida ideyalarni ustuvor deb 
ta’lim beradigan falsafiy ta’limot. 
Falsafada dunyoni anglash, uning umumiy qonuniyatlarini bilish bilan bog’liq masalalar ham muhim ahamiyat kasb 
etadi. Bu masalalar bilan falsafaning gnoseologiya (gnosis — bilish, logos — ta’limot) degan sohasi shug’ullanadi. 
Dunyoni bilish mumkin deb hisoblaydigan faylasuflarni – gnostiklar; olamni bilish mumkin emas, bilimlarimiz to’g’ri va 
aniq haqiqat darajasiga ko’tarila olmaydi deyuvchilarni esa – agnostiklar (yunoncha — bilib bo’lmaydi degan ma’noni 
anglatadi) deb yuritiladi. 
Olamdagi o’zgarish, rivojlanish, umumiy aloqadorlik va taraqqiyotning qay tarzda amalga oshishi, qanday sodir 
bo’lishi kabi masalalar ham falsafaning azaliy muammolari qatoriga kiradi. Falsafada ana shu mavzularga munosabat va 
ular bilan bog’liq muammolarni hal qilishga qarab farqlanadigan bir necha ta’limot, qarash, usul va metodlar bor. 
Dialektika, metafizika, sofistika, eklektika, dogmatika kabilar shular jumlasidandir. Ularning tarixi nihoyatda uzoq 
bo’lib, Qadimgi Yunoniston va Rim davridan (miloddan oldingi VII — I asr) boshlanadi. Keyingi yillarda sinergetika 
ham falsafiy metod va ta’limot sifatida talqin etilmoqda. Falsafiy metodlar olam qonuniyatlarini tushunishga yordam 
beradi va bu usullardan faylasuflar o’z tadqiqotlarini amalga oshirish yoki izlanishlarining natijalarini izohlashda 
foydalanadilar.