Reja: Metod. Metodologiya. Metodlarning asosiy turkumlari

• 10-mavzu: Metodologiya – uslublar haqidagi ta'limot
• Reja:
• 1. Metod. Metodologiya.Metodlarning asosiy turkumlari
• 2. Falsafa metodlari – olamni bilish usullari sifatida. Sofistika. Dogmatika. Metafizika.
• Eklektika. Sinergetika
• 3. Dialektik metod
• 4. Ilmiy bilish metodlari. Empirik va nazariy bilish metodlari
• Adabiyotlar:
• 1. Falsafa. M.Axmedova tahriri ostida Toshkent, 2006, 261-378-betlar
• 2. J.Tulenov. Dialektika nazariyasi. Toshkent, “O`zbekiston”, 2001, 81-102-betlar
• 3. Falsafa asoslari. Toshkent, “O`zbekiston” NMIU, 2005, 184-201-betlar
• 4. Falsafa. E.Yusupov tahriri ostida. – T., “Sharq”, 1999, 417-431-betlar
• 5. Falsafa. Ensiklopedik lug`at. – T., 2010

Tayanch tushunchalar:

• Tayanch tushunchalar:

setod	metafizika
metodologiya	eklektika
sofistika	sinergetika
dogmatika	mantiq (formal mantiq)

1-chizma

• 1-chizma
• Metod. Metodologiya

• Metod - insonning muayyan ilmiy yoki
• amaliy faoliyatini to`g`ri uyushtirish
• yo`li, usuli. Metod qoida, tartib, usul,
• harakat mezonlari yig`indisi bo`lib
• hisoblanadi.

• Metodologiya tushunchasi 2 ma’noda
• qo`llaniladi:
• Metodologiya – ilmiy bilish, bilish
• metodlari majmui.
• 2. Metodologiya – ilmiy bilish metodlari
• to`g`risidagi ta’limot.

2-chizma

• 2-chizma
• Ilmiy bilish metodlari.

• Umumfalsafiy
• metodlar.

• Umumilmiy
• metodlar.

• Xususiy
• ilmiy
• metodlar.

• Sofistika;
• Eklektika;
• Dogmatika;
• Formal-
• mantiq
• tafakkur;
• Metafizika;
• Dialektika.

• Kuzatish;
• Analiz va
• sintez;
• O`lchash;
• Induksiya;
• Deduksiya.

• Matematika;
• Fizika;
• Ximiya;
• Tarix va
• boshqa
• fanlar
• metodlari.

3-chizma

• 3-chizma
• Umumfalsafiy metodlar

• Umumfalsafiy metodlar deganda olamni falsafiy anglash usullari nazarda tutiladi.

• Falsafiy tafakkurlash uslublari – olam mohiyatini ochishga yo`naltirilgan tafakkur uslublari
• hisoblanadi.
• Falsafiy tafakkur uslublari:
• sofistika
• eklektika
• dogmatika
• formal-mantiqiy tafakkur
• metafizik tafakkur
• dialektik tafakkur

• Sofistika – antik davrda shakllangan, dastlab notiqlik, donishmandlik ma'nolarini
• ifodalagan. Notiqlikda, donishmandlikda nom chiqargan faylasuflarni sofistlar deb ataganlar.
• Keyinchalik sofistika “soxta donolik” ma'nosida qo`llangan.

• Eklektika – narsa va hodisalarning asosiy va muhim bo`lmagan tomonlarini birdek qamrab olish, muhim xossa, xususiyatlarni ikkinchi darajali nomuhim tomonlardan ajrata bilmaslik.

• Dogmatika, dogmatizm – biron-bir fikr, g`oya, ta'limot, aqidalarga ishonish, uni hech qanday isbotsiz, ko`r-ko`rona qabul qilish; g`oyani mutlaqlashtirish.

• Formal-mantiqiy tafakkur – fikr yuritishda tafakkur qonun - qoidalarga amal qilish.

• Metafizika – voqelikka yondashish, uni o’rganish uslubi (metodi). Metafizika XVII-XVIII asrlarda tabiatshunoslik fanlari taraqqiyotida muhim o`rin tutgan. Metafizika olamdagi narsalarni voqelikdan alohida, ajratib olib o’rganadi, shuningdek ulardagi rivojlanish jarayonini hisobga olmaydi.

• 3-chizma davomi

• Dialektik tafakkur uslubi olamdagi narsa va hodisalarni o`rganishda ularning hamma tomonlari; boshqa narsa va hodisalar bilan aloqa va munosabatlarini hisobga olishni; shuningdek ularni harakatda, o`zgarishda va rivojlanishda olib o`rganishni talab qiladi.

• Dialektika so`zi dastlab suhbatlashish san'ati, savol-javob, munozara yo`li bilan xaqiqatga erishish, degan ma'noda qo`llangan.

• Olamni dialektik anglash haqidagi qarashlar qadimiy yunon faylasufi Geraklit tomonidan ilgari surilgan.

• Dialektika olamni abadiy harakat, o`zgarish, taraqqiyot jarayonida olib o`rganadi. Nemis faylasufi Gegel dialektik tafakkur qonunlari, kategoriyalari, tamoyillarini ishlab chiqqan.

Dialektik tafakkur uslubi

• 4-chizma