Фалсафа қисқача изоҳли луғат

С. Отамуротов
МИЛЛИЙ ОНГ -- миллатнинг мавжуд бўлиши, унинг тарихий тараққиёти ва истиқболи билан боғлиқ омил ҳисоб-ланади. У миллат шаклланиши, унинг тараққий этиши ва абадийлигини таъминлайди.
М.о. миллатнинг ўзи билан шаклланиб келади. Унинг бош-қалардан фарқ қилувчи, фақат ўзигагина алоқадор манфаат-лари ва мақсадларининг шаклланиши миллий онгни вужудга
209
Миллий онг
келишга «мажбур» этади. Шунинг учун ҳам миллий онг, мил-лат билан мутаносиб равишда узоқ тарихий даврда унинг турмуш тарзи, иқтисодий, ижтимоий-сиёсий ва кенг маъна-вий-маърифий салоҳияти таъсири натижасида шаклланиб ке-лади,
Шундай қилиб, м.о, деб миллатнинг тарихи, тақцири ва истиқболи билан боғлиқ бўлган миллатнинг манфаатлари ва муаммоларини ифодаловчи, миллат вакиллари фаолиятига мақсад йўналишлар берувчи ғоялар, фикрлар тизимига ай-тилади.
Миллий онгга таъриф берганда, миллатнинг онг салоҳи-ятига устуворлик бериш билан бирга унинг фаоллик кўрсата билиш даражаларини ҳам ҳисобга олиш керак булади. Яъни миллатда, унинг манфаатлари ва мақсадларини ифода этув-чи онг бўлса-ю, аммо уни амалга оширишга ҳаракат қилин¹ маса, миллатнинг онглилиги ўз ифодасини топа олмайди. Шу маънода миллий онг ҳар бир миллат манфаатлари ва мақсадларини амалга ошириш борасида фаоллик кўрсатиш даражаси ҳам ҳисобланади.
М.о., миллий манфаатларни акс эттирувчи омил сифа-тида миллатнинг моддий ва маънавий бойликдарни ишлаб чиқариш, ўзга миллатлар билан ўзаро муносабатлар жараё-нида шаклланиб боради.
Ана шу жараёнда ҳар бир миллатга хос бўлган хусусиятлар, урф-одат, анъаналар ва қадриятлар шаклланади. Улар миллат-ни ўзгалар (бошқа миллатлар) дан фарқ қилдириб боради. Бу фарқ ўз навбатида миллий манфаат ва мақсадларни юзага келтиришда етакчи омил аҳамиятини касб этади.
Шунинг учун ҳам миллатнинг барча тарихий даврларда-ги ижтимоий-сиёсий, иқтисодий ва маънавий-маърифий ка-молоти миллий онгда ўз ифодасини топади.
Агар м.о. бўлмаса, нафақат миллий урф-одатдар, анъана-лар, қадриятлар, балки улар билан бир қаторда миллатнинг ўзи ҳам реал субъект, ижтимоий этник институт сифатида мавжуд бўла олмайди. М.о. ва унинг ривожланишигина, оло-моннинг миллат даражасига кўтарилишини таъминлайдиган асосий омили ҳисобланади. Чунки етук м.о. заминидагина миллий бирлик вужудга келади, миллат яхлит, уюшган куч сифатида тарих майдонига чиқиши мумкин. М.о. миллий ман-фаат ва мақсадларни юзага келтиради. Ана шулар заминида миллат истиқболи учун хатарли бўлган миллий тарқоклик, уруғ-аймоқчилик, маҳаллийчилик, гуруҳбозлик каби салбий иллатлар барҳам топади.
М.о.нинг ривожланиши давлатнинг барқарор тараққий этишини таъминлайдиган омиллардан бири ҳам ҳисоблана-
2)0