Falsafa asoslari

284



Erkparvarlik. Erkparvarlik insonning eng oliy huquqi — erkin, ozod yashash huquqini himoya qilishi bilan muhimdir. Erkpar- varlik, avvalo, o‘z millati, o‘z vatani erki uchun, qolaversa, boshqa millatlar va vatanlar erki uchun kurashni hayotining maqsadi qilib qo‘ygan insonlar tamoyilidir.

Erkparvar inson qullikning, mutelikning har qanday ko‘rinishini inkor etishi barobarida inson huquqlarining tom ma’nodagi jang- chisiga ham aylanadi. Bu jangchi bir tomondan, har bir shaxsning so‘z erkinligi, o‘z fikrini erkin bayon qilishi, saylash huquqi, vij- don erkinligi uchun kurashadi, ikkinchi tomondan, butun-butun millatlar erki masalasini o‘rtaga tashlar ekan, ma’lum ma’noda milliy ozodlik harakatlari uchun ham turtki beradi.

Vatanparvarlik — insonning o‘z tug‘ilgan joyiga cheksiz mehr- muhabbat qo‘yib, uning xizmatida bo‘lishdir. Vatan inson uchun or-nomus, shon-shavkat va g‘urur-iftixor manbai hisoblanadi. Vatanining ozodligi va obodligi, uning sarhadlari daxlsizligi, mustaqilligining himoyasi yo‘lida fidoyilik ko‘rsatib yashash, ona xalqining or-nomusi, shon-sharafi, baxt-u saodati uchun kuch- g‘ayrati, bilim va tajribasi, butun hayotini baxsh etishdek dunyo- dagi eng muqaddas va oliyjanob faoliyatni anglatadigan tushun- cha vatanparvarlik nihoyatda serqirra bo‘lib, tarixiy, ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy taraqqiyot jarayonida doimo takomillashib, yan- gicha ma’no-mazmun bilan boyib, rivojlanib boradi. Vatan man- faati, qadrlashqimmati, taqdiri, istiqboli, ona yurtga muhabbat tuyg‘usi qancha chuqur anglansa, vatanparvarlik tuyg‘usi shuncha yuksak bo‘ladi. Tarixiy, ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy taraqqiyotning turli bosqichlarida vatanparvarning yangi-yangi qirralari namo- yon bo‘lib boradi. Haqiqiy vatanparvar, Vatanga, ona zaminga, o‘z xalqiga muhabbat bilan yashash, uning istiqboli, manfaati yo‘lida tinimsiz mehnat qilish hamda kurashish zarurati tug‘ilganda jo- nini fido qilishni nazarda tutadi.

Millatparvarlik. Yana bir muhim axloqiy tamoyil, bu — mil- latparvarlik. U, ma’lum ma’noda, vatanparvarlik tamoyilining yanada muayyanlashgan shakli.

Shu o‘rinda millatparvarlikni millatchilik bilan qorishtirib yubormaslik lozim. Millatchilik o‘z millatini ajratib olib, unga