Фалсафа. 9 Мавзу. Ислом таълимоти асослари. Исломдаги мазҳаб ва йўналишлар маърузачи: фалсафа фанлари доктори, профессор Исмоил Саифназаров

Калом илмида “ширк”, “куфр”, “қиёмат” тушунчалари

• Ширк (араб. – бирга қатнашиш, шериклик; Аллоҳнинг шериги бор деб ҳисоблаш, кўпхудолик) - шерик келтириш. Ширкнинг шаърий тушунчаси – Аллоҳнинг зоти, сифатлари, исмлари, ишлари ва ҳукмларида шериги бор деб эътиқод қилиш. Исломда ширк кечирилмас гуноҳ ҳисобланади. Ширкнинг турлари: 1) ибодатда ширк келтириш; 2) дуода ширк келтириш; 3) раббийликда ширк келтириш; 4) ҳукмда ширк келтириш; 5) мулк ва султондаги ширк келтириш; 6) халқ – яратишдаги ширк келтириш; 7) итоатда ширк келтириш; 8) тангрига ширк келтириш.
• Куфр (араб. – яшириш; ношукрчилик; кофирлик) – исломий эътиқодга кўра, ислом динини ёки Аллоҳ, борлиқ ва инсон тўғрисидаги исломий дунёқарашни тан олмаслик, ягона Аллоҳ, унинг фаришталари, пайғамбарлари, илоҳий китоблари, қазо ва қадарига ишонмаслик ҳамда бундай дунёқараш ва ақидага қарши курашиш; имонсизлик, кофирлик, Кўп ҳолларда куфр Аллоҳга ишонмаслик. Аллоҳга ширк келтириш (масалан, кўпхудолик, ягона Аллоҳдан бошқа нарсаларга – ўсимлик, ҳайвон, жонсиз мавжудотлар ва бошқаларга сиғиниш), ислом пайғамбарлари ва муқаддас китоби Қуръонни тан олмаслик, исломий эътиқодда Аллоҳ томонидан ҳаром қилинган нарсаларни ҳалол деб эътиқод қилиш ва ҳоказо.
• Куфрнинг 3 тури мавжуд:
• Ҳақиқий куфр – дилида ҳам, тилида ҳам ўзининг кофирлигини инкор этиш.
• Инодий куфр – Аллоҳнинг ҳақлигини, Муҳаммад (с.а.в.)нинг ҳақиқий пайғамбарлигини била туриб, қайсарлик қилиб имон келтирмаслик.
• Ҳукмий куфр – баъзан шариатга хилоф ишларни қилиш ёки куфр сўзларини билиб-билмай гапириб қўйиш сабабли куфрга ҳукм қилинувчи ҳолат.
• Ҳозирги вақтда ислом динини ниқоб қилиб олган, бузғунчи-экстремист “Толибон”, “ИШИД” ва ҳ.к.

Калом илмида “ширк”, “куфр”, “қиёмат” тушунчалари

• Қиёмат (араб. – марҳумларнинг қайта тирилиш куни; тик туриш) – дунёнинг тугаши ҳақидаги илоҳий таълимот. Бу таълимот Қуръон сураларида охират кунининг бошланиши билан боғлиқ даҳшатли ҳодисалар, барчанинг ҳалок бўлиши, кейин одамларнинг тирилиши, ўриндан туриши, бирма-бир сўроқ қилиниб, савоб ва гуноҳлар ўлчаниши, шунга қараб одамларнинг жаннат ёки дўзахга киритилиши, дўзах азоблари ва жаннат роҳатлари ва ҳоказолар баён этилган.