“Fakultetlararo umumtexnika fanlari” kafedrasi «Muhandislik chizmasi va eskizi» fanidan maruzalar matni muallif: Nurmetov M. R

 
11.7-chizma 
Maxalliy qirqim. 
Buyumning  biror  kichik  qismini  aniqlash  maqsadida  berilgan  qirqim 
mahalliy  qirqim  deb  ataladi.  Mahalliy  qirqim  to`lqinsimon  tutash  chiziq  bilan 
chegaralanishi zarur.  

---

 
 
 
11.8-chizma 
Kesimlar 
Buyumlarni  bir  yoki  bir  nechta  tekislik  bilan  xayolan  kesganda,  uning 
yuzasida ҳosil bo’ladigan tasvir “kesim” deb ataladi.  
Kesimlar  11.9-chizmada richagning chizmasi berilgan. Bosh ko’rinish va 
ustidan  ko’rinish  richagni  hamma  elementlari  xaqida  to’liq  tushuncha  bermaydi. 
Uning  uchinchi  ko’rinishi  ham  richagni  shakli  xaqida  kerakli  ma’lumotni 
bermaydi,  chunki  unda  ko’p  ko’rinmaydigan,  chizmani  xiralashtiradigan  kontur 
chiziqlar hosil bo’ladi. bunday buyumlar shaklini bilish uchun kesim qo’llaniladi. 
 
11.9-chizma 

---

 
 
Kesim.  O’DSt  2.305-97  ga  muvofiq  buyumning  bitta  yoki  bir  necha 
tekislik  bilan  fikran  kesib  hosil  qilingan  tasvir.  Kesuvchi  tekislikda  qanday  tasvir 
hosil  bo’lgan  bo’lsa,  kesimda  ham  shu  tasvir  ko’rsatiladi.  Kesim  quyidagicha 
chiziladi: buyumning kerakli joyidan hayolan tekislik bilan kesiladi. (11.9-chizma, 
a).  Kesuvchi  tekislikda  hosil  bo’lgan  tasivrni  tasvir  tekisligiga  parallel 
joylashtiriladi,  (11.9-chizma,  b)  formatning  bo’sh  joyiga  qirqim  chiziladi.(11.9-
chizma,  v).  Kesimlar  ko’rinishdan  chetga  chiqarib  yoki  k  o’rinishning  o’zida 
ko’rsatilgan bo’ladi.