Fakultеt: filоlоgiya va san’at Kafеdra: o‘zbеk tilshunоsligi Magistratura talabasi

Ijodkorlarning kasb-u korlari, sevgan mashg‘ulotlari ta’sirida tanlangan taxalluslar. Badiiy asar yozish kasb sanalmaydi. Bilamizki, shoir va yozuvchilar ijod qilish barobarida qandaydir kasb yoki o‘zlari sevgan mashg‘ulotlari bilan shug‘ullanadilar. Ular ana shu kasb-korlari bilan mashhur bo‘lgani sababli o‘z asarlarini ham shunga monand taxallus bilan e’lon qiladilar, sevgan mashg‘ulotlari ta’sirida taxallus tanlaydilar.

Pahlavon Mahmud – adib jismoniy jihatdan baquvvatligi, sharqona kurashning ustasi bo‘lgani uchun “Pahlavon” nomi bilan mashhur . Mahmudning Puryoyvaliy hamda Puryorvaliy taxalluslari ham uning pahlavonligi bilan bog‘liq. “G‘iyos ul-lug‘at”da adibning taxallusi haqida quyidagi ma’lumot keltirilgan: “Puryoyvaliy (yoki Puryoyi Vali) xorazmlik Pahlavon Mahmudning laqabidir. Bunda kurash ilmidan mahorat qozongan keksa pahlavon, zo‘rxona pahlavonlarining boshlig‘i nazarda tutiladi. Zero, qaysi bir kurashchi zo‘rxonaga kirmoqchi bo‘lsa, dastlab Puryoyvaliyning oyog‘iga bosh qo‘yadi. Shu jihatdan puryoyvaliy so‘zi majozan “aziz va mukarram” ma’nosini ham bildiradi.
Sakkokiyning asl ismi ma’lum emas. “Sakkok” so‘zi pichoqchi ma’nosini bildirib, bunday ishora shoir hunarmand oiladan yetishib chiqqan, deb faraz qilishga imkon beradi.
Gulxaniy – Qo‘qon adabiy muhitida e’tiborli o‘rin egallagan adib. Ba’zi manbalar uning hammomda go‘lax – o‘t yoquvchi bo‘lib ishlaganligi tufayli “Gulxaniy” taxallusini olganligini tasdiqlaydi. Fazliy esa shoirning devanavor fe’li, otashin tabiati “Gulxaniy” taxallusini olishiga asos bo‘lgan deb hisoblaydi. Shoirning “Jur’at” taxallusini ham olganligiga esa uning jur’atli, jasur, jo‘mard bo‘lganligi asos bo‘la oladi. “Gulxan” so‘zi forscha so‘z bo‘lib, “o‘tga o‘rgangan” ma’nosini bildiradi.
Tabibiy – Ahmadjod Ali o‘g‘li Xorazm adabiy muhitining yorqin namoyondasi. “Tabibiy” so‘zi turkiy so‘z bo‘lib, “davolash, shifokorlik bilan shug‘ullanuvchi” ma’nolarini anglatadi.
Miriy – Ochilmurod Ne’matulla o‘g‘li o‘zbek va tojik tillarida ijod etgan shoirlardan. “Miriy” arabcha so‘z bo‘lib, “farmon bermoq, farmon beruvchi” ma’nolarida qo‘llangan.
Mutrib – Muhammad Hasan Hoji Tabib o‘g‘li Xiva xonligida ijod qilgan shoirlarning ajoyib vakili. U musiqaga ishtiyoq qo‘yib, tanburda maqom kuylarini ijro etadi. Shu munosabat bilan o‘ziga “Mutrib” ya’ni “sozanda” so‘zini taxallus qilib oladi.
Mug‘anniy – Safo Ollaberganov talantli shoir va san’atkor. “Mug‘anniy” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib “ashulachi, cholg‘uchi, sozanda” ma’nolarida qo‘llaniladi.
Mirzo – Muhammad Rasul shoir, musiqa arbobi va ma’rifat jarchisidir. “Mirzo” so‘zi fors-tojik tilidan olingan bo‘lib, “xat yozuvchi, ko‘chiruvchi” deganidir.
Sayyodiy – turkman va o‘zbek adabiyotining iqtidorli vakili. “Sayyodiy” arabcha so‘z bo‘lib, ovga mansub, ovchilik bilan shug‘ullanuvchi” ma’nolarini anglatadi.

3.