F. S. Meliboyeva tabiiy geografik jarayonlar

Muzliklarning ishi. Muzliklarning ishi ham, daryolar ishi kabi: 1) eroziya, 2) transportirovka, ya'ni jinslarning olib ketilishi va 3) akkumulyatsiyadan iborat bo'lishi mumkin. SHu bilan birga muzliklarning ishlari daryolar yo'q joylarda- baland tog'larda va doimiy sovuq o'lkalarda bo'ladi.
.Muzlik eroziyasi yoki ekzaratsiya, avvalo yaxlit qoyali jinslar parchalarining yulib olinishi va ularning muz tarkibida muzlab qolib, u bilan birga harakat qilishidan iborat. Muz ham, unga yopishib yaxlab qolgan tog' jinslari parchalari ham o'zanlar osti va yonlarini sidirib, tirnab, jo'yaklar hosil qiladi. O'zanning ostiga va yonlariga muzning og'irligi natijasida bosib turuvchi qattiq xarsanglar ularda tirnalgan joylar, chiziqlar va jo'yaklar hosil qiladi. SHu bilan birga xarsanglarning o'zi ham yumaloqlanib va silliqlanib qoladi; Bunday toshlar g'o'la tosh deb ataladi. Muz ichiga kirib qolgan va muz yuzasidagi barcha mineral jinslar- g'o'la tosh, qum va gillar morena deb ataladi.
Muzlik orasidagi va muzlik bilan birga harakatlanuvchi morena harakatlanuvchi morena deb ataladi. Morenalar tag, ustki va ichki morenalarga bo'linadi.
Tar morena, o'z nomidan ham bilinib turibdiki, muz tilining tag qismida hosil bo'ladi. Ustki morena atrofni o'rab olgan yonbag'irlardagi qoyalarning uvalanib tushgan parchalaridan hosil bo'lgan. Muzlik yonlarida tag va ustki morenalar qo'shilib yon morenalarni hosil qiladi. Muzliklar bir-biri bilan qo'shilganda yon morena muzlik o'rtasida qolib, o'rta yoki oraliq morenani hosil qiladi. Vaqt o'tishi bilan og'irlik kuchi ta'sirida yuzadagi jinslar muzlik tanasiga botib, cho'ka boradi. Bundan ichki morena vujudga keladi. Muzlik oxirida muz butunlay erib ketgach, barcha mineral massalar undan tushib qolib, vodiyda ko'ndalang yotadigan oxirgi morenani hosil qiladi.

18.