F. R. Q o d ir o V a, sh. K. T a s h p u L a t o V a

10.2.  PEDAGOGIK KABINETNING  ISHI VA VAZIFALAR1
M aktabgacha  ta ’lim  m uassasalaridagi  butun  m etodik  ishning  m arkazi 
m etodika kabineti hisoblanadi.  Pedagogik jarayonni  uyushtirish,  ota-onalar 
bilan  ishlash,  pedagogik  m ahoratni  oshirish  va  m ustaqil  o‘qishlarni  tash kil 
qilishda  tarbiyachilarga  am aliy  yordam   berishdagi  yetakchi  rol  m etodika 
kabineti  zim m asidadir.  M etodika  kabineti  bolalar  m uassasasi  an ’analari 
ja m g ‘ariladig an joydir.
M etod  ishning  vazifasi jam garilgan  tajribaga  «jon  ato  etib»  tushunarfí 
qilish,  tarbiyachilarni  bolalar  bilan  ishlashda  ularning  ijodiy  qoMlashga
129

---

o‘rgatishdir.  M etodika kabinetida to‘g‘ri y o ig a   qo‘yilgan  ish  barcha xodim - 
larning  am aliy-m etodik  tayyorgarligini  oshirishga.  xususan,  bolalarni  liar 
tom onlam a  rivojlantirish  vazifalarini  hal  etishga yordam   beradi.  M etodika 
kabinetining asosiy  vazifasi:
-  
bolalar  m uassasasi  pedagog  xodim lariga  m etodik  yordam   ko‘rsatish, 
ularning  g‘oyaviy-siyosiy,  ilm iy-m etodik  saviyalarining,  pedagogik  m aho- 
ratlarining o‘sishi  uchun  sharoit yaratishdir.
Bolalar  m uassasasi  m etodik  kabineti  ilg‘or  ish  tajribalari  turejaadigan, 
um um lashtiriladigan  va  tarqatadigan  b o sh lan g ich   m arkaz  ham   hisob- 
lanadi.  M etodik  kabinetning  m uxim   vazifalaridan  biri  tarbiyachilarga  o‘z 
m ehnatlarini  ilmiy  asosda  tashkil  qilishlariga  yordam   ko'rsatishdir.  Bu 
vazifalarni  hal  etishda  m etodist  kabinetdagi  m eateriallarni  m azm uniga 
oshirilgan  talablar  qo'yishi,  uni  bir  tizim ga  tush irish i  va  puxta  o’ylab 
chiqishi  kerak.  M etodik  kabinetda  alohida  o‘rinni  kutubxonaga  ajratiladi. 
Bolalar  m uassasasining  kitob  fondini  shartli  tarzd a tarbiyaga  va  bolalarga 
m oijallan gan  kitoblarga  ajratiladi.  B unda,  albatta,  davlatim iz  tom onidan 
qabul  qilingan  ta'lim   sohasidagi  Qaror,  Qonunlar,  prezident  1.A .K arim ov 
asarlariga  keng  diqqat  qaratiladi.  M illiy  istiqlol  g‘oyasini  shakllantirish 
m asalalariga  bag‘ishlangan  asarlar,  q o ilan m alar,  buyuk  siym olar,  sharq 
m utafakkirlarini  o‘rganish,  urf-odatlarim iz,  an ’analarim izni  tarannum  
etuvchi  ilm iy-falsafiy-m etodik  adabiyotlarga  ham   keng  o i'in   ajratiladi. 
H ar  bir  kabinetda  m aktabgacha  ta’lim  sohasiga  doir  instruktiv-m etodik 
m ateriallar b o iish i  zarur.
Vaqtli  m atbuot  oqim ida  adashm aslik,  barcha  kerakli  ishlarni  ajrata 
bilish  va  undan  foydalanish m uxim dir.  M etodika kabinetida tarbiyachilarni 
xonada mavjud b o ig a n  m ateriallar bilan tanishtirish, yaxshi ish tajribalarini 
tashviqot  qilishga  yoyish  m aqsadida  «axborot  xizm ati»  uyushtiriladi. 
A xborot  xizm ati  xilm a  xil  axborot  byulletenlari,  bolalar  ta’lim -tarbiyasiga 
doir ayrim  m asalalar bo‘y icha «axborot kunlari», yangi kitoblar annotatsiyasi 
xavolasi  bilan  m etodik adabiyotlar yangiliklari, tajriba,  am aliyot,  «m etodik 
burchak»  devoriy  stendlari  va  boshqalar  b o iish i  m um kin.  Bolalar  m u­
assasasi  xodim larining  nutk  m adaniyatini  doim o  takom illashtirib  borish 
m asalalari  ham  puxta  uylanadi.  Xalq  og‘zaki  ijodining  m aktabgacha 
yoshdagi  bolalarni  tarbiyalashdagi  katta  rolini  nazarda  tutib,  bolalar 
m uassasasida  xalq  m aqol,  m atallari  to‘plam larining  b o iis h i  ham da  ishda 
ulardan  foydalanish  y o ila rin i  ishlab chikish  zarurdir.
M etodika  kabinetining  kamol  topishi  m aktabgacha  yoshdagi  bolalarni 
tarbiyalash  m asalasiga  doir  m etodik  adabiyot  tash kil  etadi,  chunki  uning
130

---

eng  m uhim   vazifasi  bolalar  bog‘chasi  larbiyachilariga  m aktabgacha 
yoshdagilarga  ta iim -ta rb iy a   berish  soxasidagi  yangi  tadqiqotlar  haqida 
ishonuvchan va operativ a x b o ro tb e rilish in ita ’m inlaydi. M etodik adabiyotlar 
b o iim i boiy icha«F iziologiyavapsixo lo giya», «Jism oniy tarbiya», «A xloqiy 
tarbiya»,  «M usiqa  tarbiyasi»,  o‘yin,  «N utq  o‘stirish  va  tev arak-atrof  bilan 
tanishtirish»,  «M a’naviy  tarbiya»  kabilar  bo"yicha joylashtirish  m aqsadga 
muvofiqdir.  A gar  kabinetda adabiyotlar  ko;p  b o lsa ,  uni  qo'shim cha  tarzd a 
yosh printsipi  bo‘yicha joylashtirish  m um kin.
B olalar  badiiy  adabiyoti  avvalo,  «Uchinchi  m ing  y illik n in g   bolasi» 
dasturi  asosida  g u ru h lar  bo'yicha,  tavsiya  etilgan  asarlar,  ertak ,  xalq 
qo'shiqlari,  ovunm achoqlari,  topishm oqlar  to‘plam i,  rus  va  boshqa  m illat 
yozuvchilarining asarlari  kiradi.  K abinetda kutubxonadagi adabiyotlarning 
kartotekasini  jo riy   etish  kerak.  M etodika  kabinetining  kitob  fondi  q at’iy 
hisobda  olib  boriladi.  H isobga  olishning  eng  asosiy  shakli  kitoblarni 
m axsus  ju rn a lg a   yozishdir.  A gar  kataloglar  y u ritilsa  m aqsadga  muvofiq 
b o ia d i.  G azeta  va ju rn allarn in g ,  m aqolalarning  tizim li  katalogini  y u ritish 
ayniqsa  m uhim dir.  Bu  m etodika  kabinetida  adabiyot  bilan  ishlashni  ancha 
yengillashtiradi.  M etodik  kabinetda  tarbiyachi  va  m usiqa  rahb arining 
eng  yaxshi  istiqbol  va  haftalik  ish  rejalari,  pedagogik  K engash,  sem inar, 
m etodik  birlashm a,  pedagogik  o‘qish,  anjum anlarda  o‘qilgan  m a’ruzalar, 
ishning  eng  yaxshi  tom onlarini  aks  ettiruvchi  m ash g iilo t  ishlanm alari, 
bayram   ertalik lari,  k o iig il  ochish  kechalari  dasturlari,  lenta  yozuvlar o 'rin  
egallaydi.  B undan  tashqari  bu  erga  tarbiyachilarning  m udira  va  uslubchi 
tom onidan  tah lil  qilingan  ham da  um um lashtirilgan  ishlarini  qo‘yish 
m um kin.
M etodika  kabinetda  barcha  yosh  g u ruhlardag i  turli  m ashg‘ulotlarda 
foydalanadigan  koi'gazm ali  m ateriallar  va  didaktik  q o ilan m alar:  tevarak- 
atro f bilan  nutq o‘stirishga  doir rasm lar,  elem entar m atem atik tasav vu rlarn i 
rivojlantirish  bo‘yicha  m ateriallar,  bolalarning  badiiy  qobiliyatlarini 
rivojlantirish  uchun  q o ilan m alar,  d idaktik   o‘yinlar-o‘yinchoqlar,  m ayda 
musiqa  asboblari  va  m usiqali  o‘yinchoqlar,  harakatlarni  rivojlantirish 
m a sh g iilo tlarid a  foydalanadigan  m ayda  q o ila n m a la r  sakllanadi.  A garda 
kerakli  q o ila n m a la r  va  d idaktik  m ateriallar  tayyor  xolda  xarid  qiiish-, 
ning  im  koni  bulm asa,  uslubchi  ularni  barcha  tarbiyachilarning  faol 
ishtirokida  tayyorlaydi  (q o 'g irch o k lar  uchun  m illiy  kiyim lar,  ijodiy 
o‘y in lar uchun  ayrim   atributlar,  m ayda tarqatm a m aterial lar i va  boshqalar). 
Q o ila n m a la rd a n  uzoq vaqt davom ida foydalanilganda (ayniqsa qog‘oz yoki 
karton)  o‘zining  dastlabki  ko‘rinishini  tez  yo‘qotadi  va  buzilishi  tufayli
131

---

uslubchi  ularni  tez  tiklashga  yordam   beradigan  m ateriallari,  chizm alar, 
o ichovlarn i,  ko‘rsatilgan  andozalarni,  foto  suratlarni  to‘plab  borishi  kerak. 
Bu  m ateriallarni  albom larda  boMimlar bo 'yich a joy lagan  m a’qul.
Ta’lim -tarbiya  jarayonini  takom illashtirish  texnika  vositalaridan 
keng  foydalanish  bilan  uzviy  b o g ian g an .  M etodika  kabinetida  texnika 
vositalarining  burchagi  jihozlanib,  u  yerda  endoskop,  filmoskop,  mag- 
nitafon,  diafilm ,  kinofilm   lentalari,  badiiy  va  m usiqa  asarlarining  plas- 
tinkalari  kom plekti,  ovoz  yozuvlari  saklanadi.  Bu  m ateriallar  ham   qatiy 
tizim da va tartibli saqlanishi kerak.  M etodik kabinetda m ashg‘ulotlar uchun 
kerakli  didaktik  q o ilan m alard a n   tashqari  o‘yin  va  ko‘ngil  ochishlarda 
foydalanadigan  q o ila n m a   va  o‘yinchoqlar,  qo‘g‘irchoqlar,  stol,  soya  teatri, 
stol  bosma  o‘yinlari,  qiziqarli  erm ak-o;yinchoqlar  b o iish i  kerak.
M etodika  kabinetda  ota-onalar  uchun  ishlashga  moMjallangan  m ate­
riallar,  tem atik  ko‘rgazm alar  m ateriallari,  ko‘chm a-papkalar  nam unalari, 
bolalar  tarbiyasiga  doir  m asalalar  bo‘yicha  ota-onalarga  m oljallangan 
pedagogik  adabiyotlar  ro"yxati,  suhbat  va  m aslahatlarning  taxm iniy  tem a- 
tikasi  sakllanadi.  Ayrim  utilgan  m ateriallarning  xam m asi  m axsus  ajratil- 
gan joylarda  saqlanadi.  Pedagogik  adabiyotlar  yangiliklari  va  turli  yubiley 
sanalarga  bagishlangan  adabiyot  uchun  alohida  boMim  boMadi.  M etodik 
adabiyotningyana b irsten d i tarbiyachiga boMajak pedagogik Kengash ishiga 
tayyoiianishda  yordam   berishga  bagishlanadi  (bu  yerda  tem atika,  kerakli 
adabiyot, m uhokam a uchun savollar beriladi). O ldingi pedagogik K engashda 
qabul qilingan qarorlar,  ularning ijrosi  haqida m a iu m o tla r m a’lum  qilinadi. 
M etodika kabinetning butun ishi u m aktabgacha ta’lim m uassasasi m etodik 
¡shining  m arkaziga  aylanadigan  qilib  tuzilishi  kerak.Tarbiyachilarga 
kabinet  xizm atidan  foydalanishi,  unda  saqlanayotgan  m ateriallarni  asrab- 
avaylashlari,  ulardan  oqilona  foydalanish  darkor.  Bu  sezilarli  darajada 
bolalar  muassasasi  m etodistining  m axoratiga,  tashkilotchilik  qobiliyatiga 
b ogiiqdir.  Uslubchi  kabinet  ishi  soatini  aniqlashi,  tarbiyachilarga  o‘z 
vaqtida yordam  ko‘rsatish  m aqsadida navbatchilikni  uyushtirishi kerak.  Bu 
m asalani  hal  etishda m udira  faol  ishtirok  etadi.  M etodika kabineta  ishining 
eng  m uhim   tom onlaridan  biri-bolalar  m uassasasi  xodim lariga  m ustaqil 
o‘qishlarini  tashkil  etishda  yordam   ko'rsatishdir.  M etodika  kabineti  ishida 
katta o‘rinni tarbiyachilar bilan  ishlashni  tashkil  etish  egallashi  kerak.