F. R. Abduraxmonov z. E. Abduraxmonova

Kasb  psixologiyasi fanining  “ta ’lim  to‘g‘risidagi”  qonunlarni
 
ijrosiga  xos  b o ig a n   vazifalari
0 ‘zbekistonda  jam iyat  uchun  kerak  bo‘lgan  yaxshi,  raqobatbor- 
dosh,  bilimdon  kadrlami  tarbiyalash  masalasi  dolzarb  masalalardan 
bo‘lib  turibdi.  Bu  masalalami  hal  qilishda  0 ‘zbekistonda  ko‘plab 
amaliy  ishlar  bajarilib  kelinmoqda.  Eng  asosiylaridan  biri  bu  ta ’lim 
tizimini  isloh  qilish  va  jam iyatga  kerakli  bo‘lgan  kadrlami  tayyor­
lash hisoblanadi.  Bu y o ‘lda “Ta’lim to ‘g ‘risi” dagi  va  “Kadrlar tay-
36

---

yorlash milliy dasturi”da k o ‘tarilgan va amalga oshirilib kelayotgan 
m asalalar o ‘z aksini topgandir.  0 ‘zbekistonning Birinchi  Prezidenti 
I.A.Karimovning  “Barkamol  avlod  -   0 ‘zbekiston  taraqqiyotining 
poydevori”  asarida  xalq  ta iim in i  tubdan  isloh  qilish  zarurligi  va 
uning  ahamiyati  to ‘g ‘risida  k o ‘plab  fikrlar  mavjud.  Prezident  ke- 
lajak  avlod  b o ‘lgan  yoshlarni  so g io m ,  barkamol  b o iib   tarbiyala- 
nishini  bizning  milliy  xususiyatimiz  ekanligini  ko ‘rsatib  beradilar. 
“M ana  shuning  uchun  ham  bugungi  kunda  biz  bu  masalaga jiddiy 
e ’tibor  bermoqdamiz.  Shuning  uchun  ham  bu  maqsadga  qaratilgan 
loyihalar  jam oatchiligim iz  diqqat  -   e ’tibori  markaziga  o ‘tmoqda, 
tarbiya  sohasi  islohoti  bugungi  eng  dolzarb,ertangi  taqdirimizni  hal 
qiluvchi muammoga aylanmoqda” .  [9,  5.  ] T a iim  -  tarbiya masalasi 
bu  yoshlarni  kelajakda kasb  tanlashga,  ularni  o ‘z  hayot  faoliyatla- 
rini  qurish bilan b o g iiq  b o ig a n  dolzarb masaladir.  Kasb tanlash bu 
maktabdan  boshlanadi  va  kollej,  litseylarda  davom  etadi.  Shuning 
uchun  ham  olib  borilayotgan  islohotlar  bu  kasb  sohasiga  ham  o ‘z 
ta ’sirini  o ‘tkazadi.  Chunki  jam iyatga  kerak  b o ig a n   kasblarni  tan­
lashda  ,  y o ‘nalishlar  berishda,  kasbga  xos  b o ig a n   tarbiyani  yosh- 
larga yetkazishda kasb psixologiyasining  o ‘m i juda  kattadir.
Yengil  sanoat  yo‘nalishi  bo‘yicha  ham  tayyorlanayotgan  kadrlami 
tarbiyalash,  ularga  o ‘z  kasblarini  sevish  va  sadoqatli  b o iish   kabi 
xislatlami  berishda mutaxassis  pedagoglami  tarbiyalash  muhim  ma­
salalar qatoriga kiradi. Paxtani qayta ishlashdan tortib, uni ip shakliga 
keltirish,  bulardan  inson  ko ‘zini  qamashtira  oladigan  matolami  tay­
yorlash,  ulardan  har  xil  ko‘rinishga  ega  b o ig a n   chiroyli  va  ixcham, 
insonga  go‘zallik  keltira  oladigan  kiyimlami  yaratish  kabi  ko‘plab 
kasblami  egallagan  kadrlami  tayyorlab  berish,  albatta  pedagog  mu- 
taxassislarga  tegishlidir.  Ulaming  bu  sohadagi  mehnatlari juda  zam r 
b o ig a n  jarayondir. Kasb psixologiyasi bu kabi ko‘plab har xil sohalar- 
da mehnat qila oladigan kadrlami tayyorlashda o ‘z hissasini qo‘shadi.
37

---

Kadrlar tayyorlash  bilan  b o g iiq   dasturlardagi  qo‘yilgan ko ‘plab  ma- 
salalar  kasb psixologiyasini yoshlarga kasb tanlashlariga yordam bera 
oladigan  o ‘ziga  xos  b o ig a n   o ‘z  dasturlarini  yaratish  masalasini  ham 
qo‘yadi.  Lekin  bu  sohani  0 ‘zbekistonda  endigina  rivojlanib  kelishi, 
shu sohaga tegishli  b o ig a n  psixolog kadrlami  yaratishni  talab qiladi. 
Kasb  psixologlari  o ‘z  y o ‘nalishlariga  ega  b o ig a n   tomonlarga  ham, 
maxsus  psixolog  yo‘nalishlarga ham  e ’tibor berishlari  zam r b oiad i. 
Psixolog konsultant, psixolog diagnost, psixolog terapevt va shu kabi 
y o ‘nalishga xos kadrlar  ham yaratilishini  talab qiladi.
T aiim   bilan  b o g iiq   b o ig a n   islohotlaming  muhim  ikkinchi  turi 
sifatida  kollejlami  nazarda  tutadigan  b o isak ,  unda  yoshlami  kasbga 
y o ‘naltirish  va kasblarini  asosiy tomonlarini  bilib olishlari  uchun  im- 
koniyatlar yaratiladi.  Bu  haqida  0 ‘zbekistonning  Birinchi  Prezidenti
I.A.Karimov  shunday  deydilar:  “Mazkur  o ‘quv  yurtlari  zamonaviy 
jihozlanganligi, o ‘qituvchi -p ed ag o g lar saviyasi, o ‘qish jarayonining 
tashkil  etilishi  va  talablariga  kamida  2 - 3   zamonaviy  kasb  -  hunar 
bera  olishi  bilan  oldingi  PTU  lardan  tubdan  farq  qilishi  kerak  ”.  [9, 
17.  ]  K o‘rinib  turibdiki,  yoshlami  kasb  egasi  boiishlari  va  shu  kasb 
yo‘nalishi  b o ‘yicha  kadr  b o iib   yetishishi  jam iyat  uchun  muhim ja ­
rayon  hisoblanadi.  Jamiyatda  bu  yo‘nalish  b o ‘yicha  ko‘plab  amaliy 
ishlar  qilinmoqda.  Yangi  va  yangi  kollejlar  qurilmoqda,  ular  zamo­
naviy  o ‘quv  qurollari  bilan  qurollanmoqda.  Olgan  bilimlarini  amali- 
yotga tadbiq  qilish  uchun  imkoniyatlar yaratilmoqda.
Kasb psixologiyasi  bu qo‘yilgan vazifalardan  kelib  chiqqan  holda 
umummetodologik  vazifalami  amalga  oshirib  borishi  zam r  b o iad i. 
Bu  yoshlarga  bilim  berish  bilan  b o g iiq   -