F. R. Abduraxmonov z. E. Abduraxmonova

Takrorlash  uchun  savollar
1.  Kasbga yoknaltirishda ta ’lim muhiti va va shaxs imkoniyatlari.
2.Psixologik jarayonlar va  psixologik  xususiyatlar.
3.  Kasb tanlashda ulaming o ‘rni  va ahamiyati.  Kasbiy layoqat va 
psixologik xavfsizlik.  Kasb  tanlash  (проф.отбор)
143

---

2.5.  K asbga  y o ‘naltirish v a   ta ’lim jarayon i ishtirokchilarining
 
psixologik, fiziologik salom atligi
K asbga  y o 4naltirish  va  ta ’lim  jarayoni  ishtirokchilari  tushun­
chasi  va  uning sharxi. Ta’lim jarayonida  o ‘quvchilarga  kasbiy
 
m aslahat,  kasbiy  saralash,  kasb  tanlash  m asalalari  bo'yicha
 
y o ‘nalishlar  berish
0 ‘qituvchi  o ‘z  tarbiyalayotgan  o ‘quvchilarga  ta’lim  berib  borar 
ekan, shu bilan birga ulami kasb tanlashlariga ham yordam beradi.  Biz- 
ga m a’lumki, maktabning  kelajakda kasb tanlashga imkoniyati bo‘lgan 
yoshlarga  ta’lim berishdan  iborat asosiy vazifasi -  bu o ‘quvchilaming 
fan  asoslarini  faol,  ongli,  mustahkam  va  tizimli  ravishda  egallashini 
ta’minlashdir.  Bular  asosida  o ‘qituvchi  o ‘quvchilarga  m a’lum  bir 
kasblami  tanlashlari  uchun  tavsiyalar berib boradi.
Ta’lim jarayoni  ishtirokchilari -  bu  o ‘qituvchi va o ‘quvchi  hisob­
lanadi. Bu yerda ta ’lim bemvchi pedagogni va ta ’lim oluvchi o ‘quvchi 
nazarda tutiladi.  Bular birgalikda ta’lim jarayoni ishtirokchilari hisob­
lanadi.  Shuni  ta ’kidlash  kerakki  ta ’lim  olayotgan  o ‘quvchi  va ta ’lim 
bemvchi  o ‘qituvchining  o ‘ziga  xos  bo‘lgan  psixologik  xususiyatlari 
va  jism oniy  imkoniyatlari  mavjud  b o ‘ladi.  Bular  esa  o ‘z  navbatida 
ta ’lim  olishga  o ‘z  ta ’sirini  ko‘rsatib  boradi.  Bular  haqida  biz  oldingi 
m a’mzamizda ham to ‘xtab  o ‘tgan edik.
0 ‘qituvchi  ta’lim berish  davomida bolalaming  iqtidoridan  va qobi­
liyati,  qiziqishidan  kelib  chiqib,  maktabdan  keyingi  uzuluksiz ta’limni 
qaysi  yo‘nalishiga  ta’lim  olish  uchun  kirishlariga  yordam  beradi.  Bu 
yerdan kasbiy maslahat bersh uchun o ‘qituvchi o ‘zi  ham kasbiy masla­
hat to‘g ‘risida m a’lumotga ega b olish i  kerakligi  kelib chiqadi.
Kasbiy  maslahat  (профессиональная  консультация)  -   bu  lotin- 
cha  so‘z  bo‘lib,  kasb  turi,  ko‘rinishi,  konsultatsiya  -   bu  maslahat
144

---

degan  m a’no  kelib  chiqadi.  Kasbiy  maslahat  bu  asosan  yoshlarga 
kasblar  haqida  ilmiy  asoslangan  maslahat  berish  b o iib ,  u  asosan 
yoshlami  qobiliyati,  manfaatlari,  qiziqishlari,  intilishlari  asosida 
kasb  tanlashlariga  yordam  beruvchi  sohadir.  Kasbiy  maslahat  har 
bir  kasb  haqida  m aium otlarga  ega  b oiishi,  shuningdek  kadrlarga 
b o ig a n   ehtiyojlar,  mehnat faoliyati,  kasbning ijtimoiy -  iqtisodiy  va 
s a n ita r- gigienik statusi,  kasbga o ‘qitish va  insonga kasb qo‘yadigan 
talablar  haqida  m aium otga  ega  b o iish   kerak.  Bunda  inson  psixik 
xususiyatlariga,  meditsina  va jism oniy  ko‘rsatgichlariga  va  kasbga 
mos  kelmaslik to‘gi'isida  ham  m aium otga  ega  b o iish i  kerak.
Kasbiy  maslahat  -   yosh  davrlarga  qarab,  m aiu m o t  darajasiga 
qarab  va  unda  ishtirok  etayotgan  o ‘qituvchilariga,  ota  -  onalaming 
ishtirokiga  qarab muvaffaqiyatli  chiqadi.