|
Pedagog shaxsiga qobyiladigan talablar va majburiyatlar
Shaxsni tarbiyalashda pedagog va o ‘quvchi muloqoti
Har qanday kasbiy faoliyat u bilan shug‘ullanayotgan insondan
shu o ‘zi shug‘ullanayotgan kasbga xos b o ig a n talablami va maj-
buriyatlami bilishni va unga amal qilishni zaruriy qilib qo‘yadi. Kas
bga xos b o ig a n talab va majburiyatlar sifatida yuksak kasbiy maho-
ratni va shu kasbning ustasi (masteri) b oiish ni zam r qilib qo‘yadi.
Pedagog zamonlar va avlodlar tomonidan saralab, to‘planib kelayo-
245
tgan yutuqlami, bilimlami madaniyat sifatida o ‘sib kelayotgan yosh
avlodga yetkazib berib, ulami jamiyatga va uning kelajagi uchun zarur
bo‘lgan shaxs sifatida tarbiyalab boradi.
Pedagog nafaqat o ‘quvchilami fan asoslariga o‘rgatib boradi, bal-
ki ulami har tomonlama rivojlantirib, o ‘stirib borib, jamiyatga o ‘z
mehnatlarini qo‘shishga, moddiy ne’matlar yaratishga ham o ‘rgatadi.
Bu esa jamiyatga va insonlarga xizmat qilish, o‘zini va jamiyatni bo-yib
borishiga olib keladi. 0 ‘qituvchi o‘zining mehnati bilan jamiyatdagi
ishlab chiqarishning boshida turadi va shuningdek ijtimoiy prog-ress-
ning, ijodiy potensialning asosini ham yaratishda ishtirok etadi.
Pedagogning yuksak majburiyatlari va unga qo‘yilgan talablar,
kadrlar tayyorlashning muhim talablari sifatida zaruriy jarayon hisob
lanadi. Bu jarayonni о ‘tgan zamonning
mutafakkirlari, allomalari
juda yaxshi tushunganlar va bular haqida o ‘z fikr - mulohazalarini
ham aytib ketganlar. Ularning fikricha o‘qituvchi quyidagi talablami
qondirishlari zarur bo‘lgan.
0 ‘z zam onasini ilg ‘or
fuqorasi b o 'lish , ahloqiy
m e ’y o r l a m i
faol targ ‘ibotchisi
b o ‘lshi zarur. A .S .M akarenko
Ulug* gum anisl, bolalam i scvuchi
b o 'lish “bolalam i haqiqiy tarbiyachisi
bo* lib, ularga o*z qalbini b en sh kerak’'
V.A . Suxom ilinskiy
C huqur va har tom onlam a bilim ni olib
yuruvchisi b o 'lish “boshqalam i o'q itish n i
o ‘ziga m ajburiyat qilib olgan inson,
b ilim ga ega boMmasdan turib.shu ishga
q o ‘l ursa, u ahloqsiz b o 'la d i" G elvetsiy
0 ‘z bilim larini doim o toMdirib
borish “0 ‘qituvchi o ‘zi o ‘qib
o 'z lash tirib borguncha o ‘qitadi.
U ning o 'z lash tirib o ‘qitishi
tugagach o ‘qituvchi unda o ‘ladi.”
K .D .U shinskiy
B o lalar psixolo giyasini bilish,
u lam in g ichki dunyosi bilan qiziqish
ularn in g qobiliy atlarini o ‘rg anish
zarurdir. K .D .U shinskiy
B u y u k
p e d a g o g la r
o 4q itu v c h ig a
q o 4y ila d ig a n
t a l a b la r
t o ‘g * risid a
Komenskiy A.Ya. o ‘qituvchilami
o ‘z kasbini sevishga chaqirgan uni
“Quyosh kabi yuksak” ekanligini
tushunishlarini talab qilgan.
19-chizm a.
246
B o i g ‘usi pedagoglarga har xil jiddiy talablar qo‘yiladi. Bu ta
lablar asosiy va qo ‘shimcha talablarga ajratilishi mumkin b o ia d i.
Asosiy va doimiy talablarga:
*Bolalarga b o ig a n muhabbat;
* 0 ‘z pedagoglik kasbini sevish;
* 0 ‘zi sevgan pedagoglik
kasbi bo‘yicha bilim lam i yetarli
b o iish i;
*Keng eruditsiyaga ega b o iish ;
*Pedagogik intuitsiya;
*Yuksak taraqqiy etgan intellekt;
*Yuksak darajadagi madaniyat va ahloq;
*Bolalami o ‘qitish va tarbiyalashga xos b o ig a n har xil metodlar
va tushunchalarga ega b o iish .
Yuqorida sanab o ‘tilganlarsiz gogik faoliyat muvaffaqiyatli
b o im ay d i. Bu jarayonlar ham tu g ‘ma b o im a y d i, balki peda
gogning k o lp yillar davom ida qilgan mehnatining natijasi sifatida
shakllanib boradi.
Pedagog faoliyatiga qo‘yilgan qo‘shimcha talablar - bu pedagog
shaxsiga qo‘yiladigan, doimiy b o igan va har doim pedagogga kerak
b o ig a n talablardir. Bular pedagogdagi muloqotga kirishuvchanlik, ar-
tistlik, xushchaqchaq xulq, yaxshi did, intizomni va tartibni o‘zidan va
boshqalardan talab qilishi va shu kabilar. Bu xislatlar albatta yaxshi, le-
kin pedagogga qo‘yiladigan asosiy xislatlardan pastroq turadi. Bunga
misol qilib muloqot qilishi pastroq boigan matematika o‘qituvchisini
olsak, u muloqoti pastboiishiga qaramay asosiy talablarga javob bergan
holda yaxshi o ‘qituvchi b o iib qoladi. Shu bilan birga bu qo‘shimcha
xislatlar ham o"zining ta’siri bilan o ‘qituvchini boyitadi va uni o ‘ziga
xos b o ig a n qaytarilmas shaxs sifatida shakllantirib turadi. Asosiy va
asosiy boim agan pedagogik sifatlar birgalikda pedagogni individual-
ligini, ya’ni o ‘ziga xos qaytarilmas shaxsligini vujudga keltiradi.
247
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
