F. O‟. Jo‟rayev, G‟. X. Karimov qishloq xo‟jalik ekinlarini sug‟orishda suv tejamkor texnologiyalardan foydalanish

 

1.2. Sug‟orish to‟g‟risida tushuncha, uning tizimlari, xillari, tarkibiy 

qismi.  

Sug’orish  to’g’risida  tushuncha:  Tashqi  muhim  faktorlar  orasida  suv 

o‘simlik  uchun  eng  muhim  hisoblanadi.  O‘simlik  hayotidagi  biologik 

jarayonlarning  hammasida  suv  ishtirok  etadi  O‘simlik  novdasi,  bargi  guli  va 

---

9 

 

mevasining 80 -90 foizi (og‘irligiga nisbatan), ildizining esa 70  - 80 foizi suvdan 

iborat.  Namlik  yetarli  bo‘lmasa,  o‘simlik  hujayralari  kuchsizlanadi,  suvning 

barglar  va  tana  orqali  bug‘lanishi  susayadi,  karbonat  angidrid  gazi  unga  kira 

olmaydi, fotosintez tugaydi, oqsil va boshqa moddalar hujayralarda qotib qoladi va 

nihoyat,  ekin  hosili  kamayadi,  sifati  pasayadi  yoki  u  batamom  nobud  bo‘ladi. 

Shunday qilib o‘simlikning normal rivojlanishi uchun uning hujayralari suv bilan 

yetarli darajada to‘yinishi lozim. 

        Agar  tuproqning  tabiiy  namligi  ekinlar  uchun  kifoya  qilmasa,  unda  ekinni 

sug‘orishga to‘g‘ri keladi. 

         Mo‘l  hosil  yetishtirish  maqsadida  tuproqqa  suv berish, ya'ni  uni sun'iy  yo‘l 

bilan  namiqtirish  sug‟orish  deyiladi.  Sug‘orish  yo‘li  bilan  dehqonchilik  qilish 

obikor  dehqonchilik  deyiladi.  Qurg‘oqchil  o‘lkalarda  sug‘orish,    dehqonchilik 

qilishning eng asosiy shartlaridan biridir. 

        Sug‘orish uchun kerak bo‘ladigan suv biror manba (daryo, ko‘l, suv ombori, 

quduq  va  boshqalar)  dan  olinadi,  katta  magistral  kanal  va  xo‘jaliklararo  kanallar 

orqali  ekin  maydonlari  yaqiniga  oqizib  keltiriladi,  hamda  suvdan  foydalanish 

rejasiga  muvofiq  holda  sug‘orish  uchastkalariga  taqsimlab  beriladi.  Bu  yo‘llar 

sug‘orish tizimi yordamida amalga oshiriladi.