Ғ. м. қосимов менежмент ўзбекистоп Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги упиверситетлар ва олий техника

Демингнинг дастурида жўнатувчи, қабул қилувчи, 
инвесторларнинг кучи доимо сифатни оширишга 
қаратилади.
Сифат тўгараги - бу ишлаб чиқариш бўлинмала- 
рининг ходимлар гуруҳи бўлиб, улар ўз ихтиёрлари 
билан сифат масаласини ҳал қилиш учун тўпланади- 
лар, сифатни ошириш бўйича ғоялари ва таклифла- 
рини муҳокамада етилтирадилар.
«Сифат учун тўланмавди» деган ғояда сифат учун 
тўланмаса ҳам сифатдаги нуқсонларнинг йўқпиги учун 
пул тўланади.
Муҳокама учун саволлар
1. Ишлаб чиқариш жараёнини тезкор бош қариш мавзуси 
нима мақсадда менежмент ф ани таркибига киритил- 
ган?
2. Ишлаб чиқари ш ни нг тизими сифатидаги моҳияти қан- 
дай ф икрларни англатади?
3. Ишлаб чиқариш нинг бошқарилувчи ва бошқарувчи ти- 
зим ларин инг бирлигига умумий тавси ф берилсин.
4. Ташкилотда маҳсулотни ишлаб чиқариш ф аолиятининг 
тўла тизим и туш унтирилсин, яъни операци яли т и зи м ­
га тавсиф берилсин.
5. Маҳсулот иш лаб чиқари ш ни нг умумий ҳажмини учта 
стратегик реж алаш тириш босқичлари туш унтирилсин.
6. Уч тоиф а кафолатдаги материалларни тайинлаш га тав­
сиф беринг.
7. Кафолатлар ва харажатларни бош қариш даги ечимлар 
нималардан иборат?
8. Таш килотдаги лойиҳаларни бош қариш деганда ним а- 
ни англайсиз?
9. Таш килотдаги лойиҳаларни бош қариш усулларига т ав ­
сиф беринг.
10. Ишлаб чиқари ш ни бош қариш да сиф атн и таъминлаш
нима учун зарур?
143
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

9-боб
М ЕН ЕЖ М ЕН Т ТИЗИМ ИДАГИ 
ТАШ КИЛОТЛАРНИНГ ТУРЛАРИ
Ҳар қандай ташкилот етарли даражада мураккаб тех­
ник -иқгисодий ва ижтимоий тизимни ифодалайди, ўзига 
хос алоҳидалик ва махсус хусусиятга эга бўлади. Бу ти­
зим ўзининг ҳар бир погонасидаги муносабатига қараб 
бўлиши мумкин: «ташкилот-ташқи муҳит», «бўлинма- 
бўлинма» ёки «гуруҳ-гуруҳ», «индивқд-ташкилотлар».
Томонларнинг ўзаро таъсир кўрсатиш усуллари 
маълум тартибда тавсифланади ва ушбу тизим ўзи- 
нинг асосий вазифаси (индивид билан ташқи муҳит 
орасидаги муносабатни уйғун (гармоник) ташкил 
этиш)ни самарали эплаётгани ҳақида хулоса қилиш- 
га имкон беради. Бу ерда ташкилотнинг тузилмаси 
катта ўрин эгаллаши мумкин, чунки муносабатлар 
шулар орқали амалга оширилади.
«Ташкилот-ташқи муҳит» поғонасидаги муносабат 
назарий ва амалий жиҳатдан механистик ёки орга­
ник ёндошиш ёрдами билан амалга оширилиши мум­
кин ва мос равишда ташкилот бу тавсифлардан би- 
рини олиши мумкин. «Бўлинма-бўлинма» ёки «гуруҳ- 
гуруҳ» поғонасидаги муносабат департаментлашнинг 
ҳар хил турлари комбинацияси ёрдами билан амалга 
оширилади ва ташкилий тузилма доирасида қатна- 
шади: аньанавий, дивизион ёки бўлимли, матрица­
ли. Ва ниҳоят, «индивид-ташкилот» поғонасидаги 
муносабат қайси томоннинг раҳнамолик ролини тути- 
шига қараб, ташкилотга «индивидуалистик» ёки «кор- 
порацияли» тавсиф берилиши мумкин (20-чизма).
И чки муаммоларга 
йўналтирилган 
<-----------------------
Истеъмолчиларга
йўналтирилган
*
Муҳит
М уносабат
поғонаси
И ндивид
Механистик
Аньанавий
Корпорацияли
Дивизион ёки 
бўлимли
Индивидуалистик
Органик
Матрицали
20-чизма. Таш килотлар тизим ининг тавсифлари
144
www.ziyouz.com kutubxonasi

---