Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

1. Бепуштликнинг эндокрин тури
Аёлларда б еп у ш т л и к н и н г эн докрин турларига о в у л я ц и я н и н г бузили- 
ш и н и ки ритиш қабул қи л и н г ан .
О в у л я ц и я н и н г замонавий назариясига биноан S.S Jen (1986) т омонидан 
б еп уш т ли к эн докрин т у р и н и н г сўнгги таснифи яратилган.
1. Репродуктив систем ан инг анатом ик нуқсонлари 
(бачадон 
ва 
қ и н н и н г р ивож лан иш нуқсонлари, синехиялар)
2. Тухумдон етиш м овч илиги (дискинезия, агнезия)
3. С урункали ановуляция синдроми.
а) Гипоталамик тури.
б) Гипофизар тури.
в) Қайта б о ғл и қл и к 
қ о н у н и н и н г
бузилиши.
(контрацептивлар қўллани ш , гиперандрогения, стероид гормонлар 
иш лаб чиқарувчи ўсмалар, аутоиммун касалликлар)
Репродуктив систем ан инг анатом ик нуқсонлари эмбриогенез даврида- 
ги нуқсонлардан келиб чиққан.
Бачадон ва қин ан атом ик ў згариш лари чи нг ортти рилган турларига 
эрта, пластик ж арроҳл ик муолажалари оқибатидаги ч ан д и қ л а р киради. 
Мавжуд ч ан д и қл ар н и л ап ар о ск о п и к назорат остида гистероскопик кесиш, 
кей и н ч ал и к БИВ ки ргизиш тавсия қилинади.
182

---

Тухумдон етишмовчилиги.
А м енореянинг тухумдон турлари б ирламчи ва и к к и ла м ч и бўлиши 
мумкин. Кўп ҳолларда эса тухумдон пўстлоқ қаватида ф о л л и к у л я р аппа- 
рат йўқ л игид ан келиб чиқади.
Сурункали ановуляция патологик ҳолатларнинг гетероген гуруҳи бў- 
либ, гипоталам о-ги поф изар тухумдон системасидаги ц и к л и к ж араёнлар- 
н и нг бузилиш и билан характерланади. К л и н и к белгилари бачадондан 
дисф ун кц и он ал қон кетишлар, олигоменорея, аменорея, галакторея орқ- 
али юзага чиқади. Б еп у ш т л и к н и н г эндокрин турларини даволаш қатъий 
индивидуал (якк а тартибда) ўтқазилади.
Даволаш: 
Тухумдон етиш мовчилиги (лютеин ф аза ет и ш м овч и ли ги , 
о вул яцияланм айд иган ф о л л и ку л ан и н г лю т е и н и за ц и я си н дром и)д а ўрин- 
босар терап и ян и қўллаш мумкин.
1. Менструацияга 10 кун қолганда, ҳайз ц и к л и н и н г 2 ф азасида 
прогестерон қўллаш.
2. 16-18-20 хайз хорионик гонад отроп инн и 1500-2000Ед дан к и р и т и ш
3. К ом б инаци я лаш ган эстроген-гестаген препаратларини самара олиш
мақсадида 2-3 курс давомида қўллаш.
4. О вуляцияни стимуллаш учун кломифен 50мг д ан (100-150мг 
суткасига) ҳайз ц и к л и н и н г 5 кунидан 9 кунигача берилади.
5. Гип ерпролактинем и яд а 4-6 \ а й з ц и к л и давомида суткасига 2,5-7,5 
мг б р омк рип ти н ёки лод параллел бери ш тавсия этилади.
6. Гиперандрогенияда дексаметазон суткасига 0,25-0,5мг берилади.
Сурункали ан овул яц и я син дром ида овул яция бўлмаслигин и қуйидаги
текш и р и ш усуллари билан ан и қл аш м у м к и н (3 ёки ундан к ў п р о қ қайз 
ц и к л и давомида)
1. Базал ҳароратни ўлчаш.
2. Плазмада прогестерон м и қ дори н и ани қл аш .
3. 6-8 кун давоми да базал ҳарорат ош ган да си й д и к д а прегнандиол 
м иқ дори ни ани қлаш .
4. Эндометрий сўрғич ини гистологик текш и р и ш .
5. Л апароскопияда « ф олли кул анин г ўспши ва ёрилиш и» ни ани қлаш
6. Ультратовуш орқали ф о л л и к у л о м етр и ян и қўллаш
О вуля ция ни т е к ш и р и ш д а юқорида кўрсатилган барча усулларни қўл-
лашга зарурат йўқ.