Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

U. Нишон аъзолар шикастланиши билан боғлиқ бепуштлик.
Бепуш тликнинг бу турини қуйидаги омиллар билан ажратилади:
1. Най-перитонеал
2. Бачадон
3. Бачадон бўйни
4. Қ и н га боғлиқ
1. 
Най беп уш тл иги бачадон н а й л а р и н и н г ан ат о м и к-ф у н к ц и о н ал ўз- 
гаришлари оқибатида келиб чиқади. Учраш сони 30-70%.
Перитонеал б епуш тлик деб, к и ч и к чан о қ бўшилиғидаги ч ан д и қ ж а р а ё н - 
лари туфайли 1 ёки 2 та н ай н и н г ўтказувчанлиги бузилиши туфайли юзага 
келадиган беп уш тлик ка айтилади. Учраши - 9,2-34%
Най б еп уш т ли ги н и 2 та асосий турга аж ратиш қабул қ и л и н г а н . Бача-
183

---

дон найлари ф у н к ц и я с и н и н г б узилиш и ва 
уларнин г орган и к ўзгаришлари.
Бачадон найлари ф у н к ц и я с и н и н г бузи- 
л и ш и кўп сабаблар натиж асида юзага чиқ- 
ади:
а) б еп уш тлик оқибатидаги сурункали 
психологик стресс
б) ж и нсий гормонлар с и н т е зи н и н г бузи- 
ли ш и
в) буйрак усти бези ва симпатикоадренал 
система глкж окортикоид ф у н к ц и я с и н и н г
бузилиш и.
Бачадон н ай лар и н и н г орган и к ш икаст- 
л а н и ш и улар ўт каэувч ан ли ги н и н г бузили- 
ши билан кечади (75 - расм).
Бачадон найлари органик ўзгаришлари- 
н и н г асосий сабаблари қуй идаги лар ҳисо- 
бланади:
а) ж и н с и й аъзоларнинг ял ли ғла н и ш ка- 
сал л и к л ар и
б) пельвиоперитонит, апп ен ди цит, кей- 
и н ч а л и к ап п ен доэктом ия билан, и ч к и ж и н - 
сий аъзолардаги жарроҳлик муолажалари 
билан б оғлиқ ўзгаришлар
в) бачадон найлари эндометриози. 
Б е п у ш т л и к н и н г най-перитонеал форма-
сида даволаш:
1. Я лл и ғлан и ш га қарши даво ўтказиш
2. Гормонал буэилиш ларни ко р р ек ц и я қи лиш
3. Л апароскопия
а) Ч а н д и қ л а р н и кесиш (сальпин го-, оварио-, ф имбриолизис)
б) С а л ьп и н г о сто м и я , сал ьпин гонеостом и я
в) Э ндометриоз ўчоқларини к оагул яция қи лиш
Бачадондаги органик ўзгариш лар туфайли юзага келадиган б епуш т- 
л и к н и н г сабабларига-ички эн дом ет ри озн и н г б ош ланғич ф ормалари, ба- 
чадон субмукоз миомаси, эндометрий гиперплазияси ва полиплари, турли 
этиологияли я л л и ғл а н и ш жараёнлари киради. Бу ўзгаришлар мено-, мет- 
роррагия, олигоменорея ва аменорея ш ак л и д а к л и н и к намоён бўлади.
Бачадон бўйни ва қиннинг орттирилган нуқсонлари кўпинча жинсий аъто- 
ларнинг яллиғланиш касалликлари натижасида, жарроҳлик муолажалари оқи- 
батида келиб чиқади. Бачадон бўйни омили сперматозоидларниж ташили.шида 
катта аҳамиятга эга. Бачадон бўйни шиллиғининг бузилиш сабаблари:
1. Я л л и г л а н и ш ў з г а р и ш л а р и
2. Гормонал бузилишлар
3. Сперматозоидларга нисбатан ан т и т ан ал ар бўлиши
4. Бачадон бўйни анатомик ўзгаришлари.
Бачадон бўйни ом илид а даволаш:
1. Я л л и ғ л ан и ш г а қарши даво
2. Тухумдонлар ф у н к ц и я с и н и я хш и л овчи даво.
У_