Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Бачадон нотўғри вазиятда ётганда даво қилиш.
Аввало ш уни айтиш к ерак ки, б ачадоннинг нотўғри вазиятда ётиши 
ўзича ҳам иш а субъектив ш икоятларга ва ф у н к ц и я л а р н и н г б узилиш ига 
сабаб бўлмаса, шу нотўғри бир в а зи я т н и н г ўзи даволаш учун асос 
ҳисобланмайди. О ғр и қ пайдо бўлиши,тез-тез заҳар танг қ и л и б туриш и, 
с и й и ш вақтида о ғр и қ сезиш, с и й д и к тута ол м асли к, нотўғри ҳайз кўриш 
ва ш унга ўхшаш си м птом лар пайдо бўлганда даволаш масаласи юзага 
кел и ш и м ум ки н . Б ач адон нин г нотўғри вазиятда ётганига даво қи л и ш
учун консерватив ва хирургик усуллардан ф о й д ал ан са бўлади.
Ҳ аракатчан бачадон р ет р о ф л ек си яси н и н г консерватив давоси шу 
в ази я т н и қўл билан тўғирлаб қ ў й и ш ва бачадонни тўғри вазиятда ф и ксац и я 
қ и л и ш д а н иборат.
Гинекологик креслода бемор одатдагича ч алқ анча вазиятда ётади,ўнг 
қ ў л н и н г и ч к и бармоғини қ и н га суқиб, бачадон орқа гумбази томонидан
177

---

б осилади ва бачадон танасини кўтариб, думғаза чуқурчасидан чиқариш га 
ҳаракат қи л и н ад и . Ш унга м у в а ф ф а қ бўлинса, таш қаридаги қўл билан 
бачадон танаси қов бирлашмасига (симфизга) сурилади. Ташқаридаги 
қўл б илан кўрган вақтда қи н га ки ри т и лган бармоқлар о лди н ги гумбазни 
суриб беради ва бачадон б ў й н и н и н г қи нд аги қ и см и н и орқага босиб, 
уни нормал вазиятга келтирад и.Бачадон нин г тузатилган вазияти қинга 
ки р и т и л ган пессарий билан ушлаб турилади. Пессарий тўғри танланиб, 
яхш и ки ритилса, беморни ҳеч бир безовта қилмай, бачадонни нормал 
вазиятда уш лаб туради.
Пессарийлар қа т т и қ каучук ва целлулоиддан ясалади. Бемор пессарий 
тутганда қ и н и н и ҳар кун и чайиб туриш и керак, акс ҳолда пессарий 
ҳалқаси бачадон ва қин ч и қ и н д и д а н ифлосланади, натижада ч и қ и н д и л а р
\а л қ а атроф и га йиғилиб, ш и л л и қ пардани таъсирлайди: бундан ташқари, 
беморлар бачадон в а зи ят и н и т екш и р и ш
ва ҳ ал қ ан и н г қисиб яра 
қи л м аётган л и ги га иш онч ҳосил қ и л и ш учун вақт-барвақт врачга кўриниб 
туриш лари керак .Қ ин қатори ва бачадон бўйни эрозиясида пессарийни 
қўллаб бўлмайди.
Я л л и ғл ан и ш жараёнлари бўлиб ўтганлиги натиж асида юзага келган 
ю м ш оқтортм алард ан бачадон ретроверзия флексия ва зи я т и га т у ш г а н бўлса, 
гинекологик массаж қ и л иб кўриш м умкин. Зич я м о қ т о р т м а л а р и бўлганда 
операция қ и л и б даволаган маъқул. Бу метод ш ундан иборатки,тортмалар 
е м и рилганд ан кейин юмалоқ б ойламларни қи сқартириш йўли билан 
бачадон нормал вазиятга келтирилади ёки қ ори н и н г ол ди н ги деворига 
б и ри к ти ри б (ф иксаци я қи либ ) қўйилади.
Бачадон ретрофлексияси чаноқ тубидаги мушакларнинг шикастланиши 
натижасида авж олган бўлса, операция қилиб, чаноқтуби тикланиш и лозим.
Б ач адон н и н г пастга т у ш и ш и ва таш қарига ч и қ и ш и га даво қ и л и ш ҳам 
эътибор билан чаноқ тубини т и клаш ва б ачадоннинг нотўғри вазиятини 
тузатиш дан иборат. Ҳозир ҳалқа ва пессарийлар кам қўллани лад и, 
чунки келиб ч и қ и ш и м у м ки н бўлган оқи б ат л ар (ш и л л и қ пард анин г яра 
бўлиши, я м о қ ва ҳоказо) беморларга баттар азоб беради. Х ирургик усуллар 
и ш о н ч л и р о қ бўлиб, ҳозир ҳеч қандай хавф туғдирмайди.
Туғруқдан кейинги даврда ағдарилиб ч и қ қ а н бачадонга даво қ и л и ш
ш ундан 
иборатки, 
ағдарилиб 
ч и қ қ а н
бачадонни 
авайлаб 
аввалги 
жойига ки ргизиб қ ўй илади ва бачадонга, ш унин гдек қ и н г а қўй и л ган
тамп онлар билан ушлаб турилади. Бачадон бўш лиғидан миаматоз тугун 
туш гани сабабли бачадон ағдарилиб ч и қ қ ан бўлса,миаматоз тугун олиб 
таш лан ган д ан кейин бачадон ўзича жойига кирмаган бўлса, бу ҳолда ҳам 
юқорида ай т и лган усул қўлланилади.
Агар б ун и н г иложи бўлмаса ёки бачадон ағдарилиб ч и қ қ а н и д а н кейин 
анча вақт ўтган бўлса, операция қ и л и ш га тўғри келади.
Б ач адон н и н г буралиб қ о л и ш и н и ф ақат операция қ и л и б (ўсмаларни 
олиб ташлаб, ям оқларн и т и к и б бачадони олиб ташлаб) даволаш м ум ки н.