Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Клиник кечиши:
Елбўғоз к асал л и ги бир қ ан ч а бел ги л ар билан характерланади:
Улардан асосийлари қуйидагилар:
1. Ҳ о м и л ад о р ли к н и н г б и р и н ч и ойларида бачадондан қон кетади ва 
шу ойларга қон кети ш н и н г к ў п -о зл и ги турлича бўлади. Б аъзан қон 
вақти н ч а тўхтайди. К етаётган қон сую қ қорам тир рангда бўлади.
106

---

Баъзан қон билан бирга алоҳида пуф акчалар ҳам аж ралиб чиқади.
2. Бачадон ҳаж ми ҳом иладорли к муддатига тўғри келм айди. Ч ун ки
елбўғоз тез ўсадиган бўлади. Б ач адон н и н г баъзи жойи ю мш оқ, баъзи 
жойи қ ат т и қ бўлади.
3. П айпаслаб кўри лган да ҳом илани топиб бўлмайди. Ҳ о м и л ан и н г 
ю рак уриш и эш и ти лм ай д и , қи м и р л аш и н и она сезмайди.
4. О ли м л арн и н г кузатиш ларига кўра елбўғоздан баъзан и н то к си к ац и я
бўлиб, қай та-қ ай та қусиш , ш иш , альбум и нурия ва п р еэк л ам п си я
пайдо бўлиш и м ум ки н.
5. Қ о р и н д ао ғр и қ п ай д о б ў л и ш и н и н гс аб а б и ,Х Г м и қ д о р и н и н гк ў п ай и ш и
натиж асида текалю теин к и сталарн инг пайдо бўлиш и ҳисобланади.
Елбўғозни аниқлаш:
1. Қ ин орқали рангсиз пуф аксим он а ж рал м аларн и н г кўп топ и ли ш и .
2. ХГ м и қ д о р и н и н г 100000 Х Б /м л д ан ош иб кетиш и.
3. Бачадон ҳ аж м и н и н г ҳом илад орли к муддатидан каттароқ бўлиш и.
4. Б ачадондан қон кетиш и.
5. Ультратовуш орқали т екш и р и л ган д а 
нормал 
й ўлд ош н и н г ва 
ҳом и лан и н г эхо белгилари ан и қ л ан м ай д и .
6. П ай ^ аслан ган д а бачадон ко н си стен ц и я с и н и н г бир хил эм аслиги 
(бир қисм и қатти қ , бир қи см и ю м ш о қр о қ бўлади) бунга - “сохта 
миом атозли бачадон” д ейилади.
Елбўғозни даволаш:
Е лбўғоз к асал л и ги ҳамма в ақ т \а м хавф ли ди р. К ўпинча ҳом и л ад ор- 
л и к н и н г б и р и н ч и ойларид а ҳом ила ел бўғозд ан нобуд бўлади, бу она учун 
ҳам катта хавф туғд и рад и , ч у н к и бун дай вақтларда қон кўп к ети ш и ва 
елбўғо зн и н г тез та р ақ қ и й қ и л и ш и д а н таш қ ари у ўсмага, ш и ш га (хорио- 
н эп и тел и о м ага) ай л ан и б кетиш и м ум ки н .
Ш унин г учун елбўғоз билан оғриган беморни касалхонага зудлик би- 
лан ётқи зи ш ва даволаш ни бош лаш керак.
Бачадон м уш аклари яхш и қи сқарад и ган бўлганда кам д ан-кам ҳолларда 
ел бўғозн инг мустақил туғи ли ш и ҳам кузатилган.
Ш унинг учун касаллик аниқлангандан сўнг, бачадон мушаклари қисқари- 
ш ини оширувчи воситалар (окситоцин, питуитрин, хинин) тайинлаш мумкин.
М аълум ки кўп қон кетиш и аёл ҳаёти учун хавф лидир. Ш унга кўра қон 
кети ш и н и тўхтатиш учун елбўғозни тезда олиб таш лаш га к и р и ш и л ад и . 
Б ун и н г учун бачадон етарлича о ч и қ бўлган вақтда елбўғозни вакуум ас- 
пи ратор ёрдам ида ч иқари б о л и н ад и ва бачадон деворлари қи р и л ад и . Бу 
м уолаж адан олди н бачадон н и н г қ и сқ ар и ш и н и таъм инлаш учун 1 мл ок- 
ситоци н и н ъ ек ц и я қи ли н ад и .
Бачадон бўйни теш иги берк бўлса, уни м еталлдан иш ланган Гегар кен- 
гайтиргичлари билан бир барм оқ эн и ча кен гай ти рилади . С ўнгра барм оқ 
билан елбўғозни олиб таш ланади. Бачадон ичига бирор асбобни ки ри ти ш
жуда хавф ли ди р, ч у н ки елбўғоз нати ж аси да бачадон деворлари ю п қал аш - 
ган б ўлад и ,ш ун и н г учун в аку у м -ш п р и ц н и и ш лати ш маъқул.
Б и ноб ари н бачадон ичига суқи лган асбоб бачадон деворини теш иб қўй- 
иш и эхтим олдан ҳоли эмас. Агар бирор сабабга кўра елбўғозни барм оқлар 
ёрдам ида бутунлай чиқари ш м ум ки н бўлмаса бачадон бўш лиғида ай ри м
п уф акч ал ар қ о л ган л и ги учун қон кетиш давом этаверса ва бачадон н и н г ўз
107

---

ҳолича қайта қи сқариш и сезилм аса, бачадон и чин и катта кю ретка билан 
қи р и б о ли н и б гистологик текш и р и ш га ю борилади.
Баъзи пайтларда бачадон ҳажми 20 ҳафталикдан катга ва бўғзи берк бўл- 
ганда, кўп миқдорда профуз қон кетиш и натижасида бемор ҳаётига катта хавф 
туғилганда тезкор равишда кесар кесиш амалиёти ўтказиш га тўғри келади.
Аёл келаж акда туғи ш н и реж алаш тирм аса (болалари бўлса) ам алиётн и 
ам п утац и я қ и л и ш билан тугаллаш м ум ки н , леки н тухум донларга тегил- 
м айди, ч у н к и текалю теи н ки сталар одатда сурилиб кетади.
Елбўғоз билан оғриб тузалган аёл 2-3 йил давом ида м унтазам равиш - 
да к л и н и к ва б иологик текш ирувд ан ўтказиб турилиш и керак, ч у н к и бу 
даврда ўсма (хорионэпителиом а) пайдо бўлиш и м ум ки н. Барча аёллар он- 
кологик дисп ан сер назоратида туриш лари керак. Баъзиларга м етотрексат 
билан к и м ёви й терап и я ўтказилади.