Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Клиник кечиши
Бачадон найидаги ўсиб борувчи (узилм аган) ҳом иладорли к.
Э рта даврларида нормал ҳом илад орли кка ўхш аб кетади. А нам нези да 
ял л и ғлан и ш ж араёни ёки узоқ вақт беп уш ли к бўлгани ан и қл ан ад и . Би- 
ри н ч и ҳаф таларда бачадон ҳом иладорли к муддатига мос келади. К ейи н- 
ч ал и к эса м уддатидан орқада қолиб боради. Бачадон ноксим он ш аклда 
бўлади. Бачадон орти қл ари соқасида ю мш оқ, оғр и қ ли , колбасасим он ш ак- 
лда ҳосила ан и қл ан ад и . У ҳаракатчан бўлади 
Қ ин орқал и орқа гумбазга 
ки р и б бачадон бўйни бир оз олди н га (қовга) кўтарилса, оғр и қ сезилади. 
Аёл стационарга еткази ли б қ а т т и қ назорат қ и л и н ад и . Одатда ўсувчи ҳоми- 
л ад о р л и к 2-3 о й л и к муддатида а н и қ пай паслан ади , бачадон ён том онида 
ю м ш оқ узунч оқ ҳосила ан и қ л ан и б , қи н ён гумбазлари соҳасида пульсаии я 
беради. Ҳ осила каттали ги 4 ҳаф тали к муддатда қуш тухум идек каттали к- 
да бўлади. Кеч муддатларида қ и н гум базлари орқали ҳом ила қисм лари ва 
у н и н г ҳаракатини ан и қ л аш м ум ки н . Ҳ озирги вақтда УТТда ан и қ л ан ад и
ҳамда л ап ароскоп и я орқали ан и қ л аб даволаш м ум ки н.
Бачадон най идаги узилган ҳ ом и л ад орли кн и н г « н ай н и н г ёрилиш и» 
тури (40-расм).
94

---

40 - расм.
Н а й н и н г ёрилиши
Н ай 4-6 ҳаф талигид а, баъ- 
зи пайтлари 2-3 ҳаф талигида 
ёрилади. Ё рилиш ига сабаб най 
ш и л л и қ қавати н и н г дец идуалла- 
н и ш и , б ач адон никига қараганда 
суст бўлади, у ф у н к ц и о н ал ва ба- 
зал қаватга бўли нм айди, ш и л л и қ
ости қ а в ат и н и н г ҳам йўқ, муш ак 
қавати ҳам бачадон н и ки га қара- 
ганда суст ривож ланган. Ш унга 
кўра ҳуж айра троф области ва хорион ворсин каси най деворига тез ўсиб 
к и ради ва ун и н г б утун ли ги н и бузади. Агар най ю қорига ярим айлана- 
сидан ёрилса, ҳомила тухуми чиқи б эрк и н қори н бўш лиғига қуй илади . 
Агар пастки ярим ай л ан аси д ан ёрилса, ҳомила тухум и ва гематома бача- 
д о н н и н г кенг бойлам и варақлари орасида бўлади. Най ёрилганда ҳомила 
тухуми қорин бўш лиғида бўлса, «ўткир қорин» белгилари пайдо бўлади: 
ан ем и зац и я, ҳуш идан кетиш , бош айлан и ш и , қоринда кучли о ғри қ , шок 
б елгилари -қон б о си м и н и н г пасайи ш и , ҳолсизлик кузатилади.
Агар най ёрилганда бачадоннинг кенг бойлам ига қон қуйилса, анемия, 
шок, қориндаги оғриқ белгилари суст ривож ланган бўлади. Й иғилган қон 
(қорин бўшлиғига ёки най ичида) сўрилиб лахта ҳосил қилади ва бу ички аъ- 
золарнинг қорин парда, ичаклар, чарви, сийдик пуфаги билан қисиб қўяди, 
ш унинг натижасида қоринда оғриқ, альгоменорея, бепуш лик белгилари пай- 
до бўлади. Баъзан хавфли ўсмага (хорионэпителиома) олиб келиши мумқин.
Асосий белгилари
Қорин ва қов сохасида кучли о ғр и қ бўлиш и, о ғр и қ н и н г елка, курак, 
тўғри и ч акк а бери лиш и ва с о в у қ т е р босиб, ҳуш идан кетиш дир. О бъектив 
кўри лган да қон босими пасаяди , пульс тезлаш ган, тери ва ш и л л и қ қават- 
лари оқаради. Қорин п ай п аслан ган да оғр и қ ли , қорин м уш аклари бир оз 
таран глаш ган, лекин наф ас олиш да иш тирок этади , перкуссия қ и л и н ган - 
да қоринда эрки н су ю қ л и к бўлгани учун тў м то қ товуш эш итилади .
Қ ин орқали текш и р и л ган д а бачадон бир о з катталаш ган , ю м ш оқроқ, 
одатдагидан харакатчан («сузувчи бачадон»), бачадон ортиқлари ш иш ган, 
орқа гумбаз бўртиб ч и қ қ ан ва пай паслаганда кучли оғри қ ли («Дуглас 
қи чқириғи ») бўлади. Бачадон бўй н и н и олди нга суриб кўри лган да кучли 
о ғр и қ сезилади («Пруст белгиси»)
Бу белги лард ан таш қ ари , най- 
н и н г ёр и л и ш и га проф ессор А.А. 
К оган том он и д ан ан и қ л ан ган қуй- 
идаги 2 та белги ҳарактерлидир:
1.Қ алпоқча белгкЬи - аёлн и бош 
томони бироз кўтарилган холатда 
қин орқали тек ш и ри л ган д а қи н га 
к и р ги зи л ган барм оқлар устига орқа 
гум баз қ ал п о қ ч ага ўхш аб ки й и л и б
келади.