Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

НАЗОРАТ УЧУИ CABOJ1J1AP:
1. Аборт ж араёни га изоҳ беринг.
2. А бортн инг турлари.
3. Тахдид қи лувчи аборт - сабаблари, к л и н и к кечиш и, даволаш усули.
4. Бош ланган аборт - сабаблари, кли н и к кечиш и, даволаш усули.
5. Ж адаллаш ган аборт-сабаблари, клиник кечиш и, даволаш усули.
6. Чала ва тўли қ абортлар - сабаблари, к л и н и к кечиш и, даволаш усули.
7. Ў з-ўзидан туш ад иган абортни зам он ави й даволаш йўллари.
8. Қон кетаётган беморга б и ри н чи ёрдам кўрсатиш ни м ад ан иборат?
9. С еп ти к аборт н и м а, кан дай асоратлар к ўзати ли ш и м ум ки н , даволаш
усуллари.
10. С унъи й аборт ҳиллари ва кузати л ад и ган асоратлар.
11. А бортларни нг б ош қа касал ли клард ан ф арқлаш .
12. А бортларни нг ю зага келиш ида таш ки м ухи тн и н г таъсири.
13. Ҳ о м и л ад о р л и кн и н г б ирин чи ярм ида қон к ети ш и н и н г олди н и олиш
чоралари
91

---

БАЧАДОНДАН ТАШҚАРИ ҲОМИЛАДОРЛИК
Мақсад: 
бачадондан таш қари қом и лад орликни келтириб чиқарувчи 
сабаблар, к л и н и к кечиш и, ўз вақтида а н и қ л аш , бош қа касалли клард ан
ф арқлаш , даволаш , даволаш дан кейинги соғлом лаш тириш тадбирлари ва 
олди ни олиш чоралари билан талабаларни тан и ш ти ри ш .
Вазифалар.
1. Бачадондан таш қари ҳом иладорли к, уни келтириб чиқарувчи 
сабаблар ва к а с а л л и к н и н г ривож лан иш механизми.
2. Бачадондан таш қари ҳ ом и л ад орли кн и н г тасниф и.
3. Бачадон 
най идаги 
ривож ланиб 
(ўсиб) 
борувчи 
(узилм аган) 
хом иладорлик
4. Бачадон най идаги ҳом иладорли кни турлари, к л и н и к кечиш и.
5. Бачадондан таш қари ҳом иладорли кни ан и қл аш усуллари
Уруғланган тухум ҳуж айра одатда бачадон найи орқали бачадон
бўш лиғига туш иб, у н и н г тана қисми ш и л л и қ қаватига ўрнаш ади ва шу 
жойда ривож лана бош лайди(38-расм ). У бачадондан таш қарига п ай ван д- 
ланса, бачадондан таш қари ҳом иладорли к вужудға келади.
Бачадондан таш қари қом иладорлик аёл қаётини хавф остида қолди- 
радиган оғир касал л и к д и р . Ҳомила бачадондан таш қарида у н и н г ўсиб 
р и вож лан иш и учун етарли ш ароит й ў қ л и ги д ан у ўзи ўрнаш ган аъзони 
ем иради, қон том ирлари бузилиб, аёл қорин бўш лиғига кўп м икдорда қон 
оқади. О қаётган қ о н н и н г шу ерда тў п лан и ш и эса аёл ҳаётини хавф остида 
қолдиради, натиж ада гем оррагик шок рўй бериш и кўп и н ч а зудлик билан 
тиббий ёрдам кўрсати ш н и талаб қилади.
Бачадондан таш қари ҳомиладорликнинг асосий кли ник белгиларини 
умумий амалиёт ш иф окорларининг билиб қўйиш лари жуда мухим. Чунки
Ampullaiy
92

---

улар бундай оғир асорат билан касалланган аёлларни ўз вақтида врачга юбо- 
риб, уларнинг ҳаётини сақлаб қолишга ўз ҳиссаларини қўш ган бўладилар.
Б ачадондан таш қари ҳом иладорли к 5-8% ҳолларда учрай ди . А йрим 
вақтларда уруғланган тухум ҳуж айра най га, тухум донга(0, 1- 0,2 %), қорин 
пардасига(0,2-0,4% ), қорин бўш лиғид аги турли аъзоларга п ай в ан д л ан и ш и
м ум ки н . Бачадондан таш қари ҳом иладорли к кўп и н ч а бачадон найларида 
ж ой лаш ади (98-99%).
Ҳ омила бачадон н а й и н и н г ҳар хил ж ойида: ам пуляр, и стм и к ва и н - 
т ер сти ц и ал (бачадон деворига ки риб турган) қи см лари да ж ой лаш и ш и
м ум ки н . Н ай н и н г истм ик (ўрта) қи см и да \о м и л а к ў п р о қ (49,6%), ам пуляр 
қи см и да о зр о қ (40,3%), ин терсти ц и ал қи см ида эн г кам (9,45%) учрайди 
(Грязнова И.М . 1980) (39-расм).
К ўпи нча бачадон н ай и н и н г сурункали ял л и ғл а н и ш и н ай даги ҳом ила- 
д о р л и к к а сабаб бўлади. Я ллиғланиш нати ж аси да бачадон най и деворла- 
р и н и н г би р-би ри га ёпи ш иб қол и ш и дан таш қари, у н и н г бўш лиғи тораяди 
ҳамда н а й н и н г қисқариш қоб и л и яти сустлаш ади. Н атиж ада уруғланган 
тухум ҳуж айра бачадонга ўта олм айди ёки ўтиш га улгурм ай, най бўш лиғ- 
ига ёп и ш ад и ва шу жойда тар ақ қи й эта бош лайди. Бундай аёлларн и н г ҳаёт 
тар зи н и сўралганда улар илгари сун ъ и й аборт қи л д и р ган , ўз-ўзидан бола 
таш лаган , бирлам чи ёки и к к и л а м ч и б еф арзан д , ум ум ий организм и ёки 
ж и н си й аъзолари чала ривож лан ган (и н ф ан ти л и зм ) бўлиб чиқад и.
Бачадондан ташқари ҳомиладорлик (gnextranterina) ёки ўз ўрнида жойлаш- 
маган ҳомиладорлик деб, уруғланган тухумнинг бачадондан ташқари-ҳомила- 
нинг туғилиш и учун табиий йўллардан таш қарида жойлаш иш ига айтилади.