Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

4. Ахборотни тизимлаштириш ва сақлаш. Манбалар билан ишлашда 
тўпланган зарур материалларни танлаш ва сақлаш керак бўлади. Замонавий 
компьютер технологиялари маълумотларни тизимлаштириш ва сақлашда кат-
та имкониятларга эга. Компьютерда қоидалардан фойдаланиб, тадқиқот иши-
нинг ахборот маконини ташкил этиш мумкин. 
II. Умумилмий методлар гуруҳи қуйидаги методларни ўз ичига олади 
(
2.14-расм): 
1) умумназарий методлар - таҳлил қилиш, синтез қилиш, индукциялаш, 
дедукциялаш, таққослаш, мавҳумлаштириш методлари;
2) социологик методлар - сўровнома, интервью, рейтинг методлари;
3) ижтимоий-психологик методлар - социометрик, тренинг методла-
ри;
4) математик-статистик методлар - қайд этиш, бўйсиралаш, шкала-
лаш, таққослаш методлари. 
III. Хусусий-илмий методлар гуруҳи қуйидаги методларни ўз ичига 
олади (2.14-расм): 
1) назарий методлар - адабиётлар ва ҳужжатларни ўрганиш, тушунча-
терминология тизимини таҳлил қилиш, амалий фараз тузиш, илмий-тажриба-
ни фикран шакллантириш, моделлаштириш методлари; 
2) эмпирик методлар - кузатиш, тажрибани ўрганиш, суҳбат, ўқувчилар 
ижоди маҳсулини ўрганиш, педагогик тест синови, педагогик консилиум, ил-
мий-педагогик сафар, педагогик илмий-тажриба методлари. 
Қуйида айрим методлар тавсифи келтирилади:
1) кузатиш – қандайдир педагогик ҳодисани аниқ бир мақсадни кўзда 
тутган ҳолда идрок қилиш, ўзлаштириш. Кузатиш босқичлари: мақсади ва ва-
зифаларини аниқлаш (нима учун кузатиш кераклиги); объектни, предметни ва 
вазиятни танлаш (нимани кузатиш кераклиги); кузатиш усулини танлаш (қан-
дай кузатиш кераклиги); кузатиш натижаларини қайд этиш усулларини тан-
лаш (қандай ёзиб бориш кераклиги); олинган маълумотларни қайта ишлаш ва 
изоҳлаш (қандай натижа олинганлиги); 
2) тажрибани ўрганиш – ўқув-тарбия тизимларидаги умумий, барқарор 
хусусиятларни ажратиб кўрсатиш, тарихий боғланишлар ўрнатишга йўналти-
рилган ташкилий билиш фаолияти; ижодий ишлаётган педагогик жамоа ва ай-
рим ўқитувчиларнинг илғор иш тажрибаларини ўрганиш; 
3) ўқувчилар ижоди маҳсулини ўрганиш (барча ўқув фанлари бўйича 
уй ва синф ишлари, иншолар, рефератлар). Ўқувчиларнингг ўзига хос хусуси-
ятлари, мойиллик ва қизиқишлари, ўқишга, ишга ва ўз бурчига муносабатлари,
фаолият мотивлари ва бошқа сифатлари ўқувчилар ижоди маҳсулини ўрганиш 
орқали аниқланади;

---

88