F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”


Radiatsion gigiyena fani va uning vazifalari



Download 6,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet261/304
Sana01.01.2022
Hajmi6,66 Mb.
#304701
1   ...   257   258   259   260   261   262   263   264   ...   304
Bog'liq
Гигиена.Тиббий экология 5.01.2019

Radiatsion gigiyena fani va uning vazifalari 

Radiatsion  gigiyena    bu  —  INM  inson  organizmiga  ta’sir  qilishining  shart-

sharoitlari  va  oqibatlarini  o’rganuvchi  va  ionlantiruvchi  nur  manbalarining 

organizmga  salbiy  ta’sirining  oldini  olishga  qaratilgan  chora-tadbirlarni  ishlab 

chiquvchi fan. Bu fanning vazifalari quyidagilardan iborat:  

- xalq xo’jaligida INM turlari va foydalanish sharoitlarini o’rganish;  

- nurlantirish turi, dozasi, nurlantirish vaqti va boshqa radiologik xususiyatlaridan 

kelib chiqqan holda nurlanishning salbiy ta’sir qilish ehtimolini aniqlash

- sanitariya qoidalari va radiatsion xavfsizlik me’yorlarini ishlab chiqish; 

-  sanitariya  qoidalari  va  radiatsiya  xavfsizligini  insonlarning  amaliy  faoliyatiga 

tadbiq qilish.   

Bu  masalalarni  hal  qilish  uchun  radiobiologiya  bilimlariga  ega  bo’lish,  shu 

bilan birga yadro fizikasi asoslari haqida aniq tasavvurga ega bo’lish kerak.   

1895  yili  nemis  fizigi  Vilgelm  Konrad  Rentgen  tomonidan  ionlantiruvchi 

nurlar  kashf  etildi.  Dastavval  bu  nurni  olim      “X-nurlar”  deb  atadi.  Germaniya 

olimlari  bu  buyuk  ixtirodan  larzaga  tushishdi  va  Rentgen  kashf  etgan  nurlarni 




 

503 


 

uning  sharafiga  “rentgen  nurlari”  deb  atashga  qaror  qilishdi.  Yangi  nurlarning 

o’ziga xosligi shunda ediki, ular qora o’rov qog’ozidan, inson tanasidan va barcha 

narsalardan  o’tib  ketaverardi.  Ushbu  kashfiyoti  uchun  V.  K.Rentgen  1901  yilda 

Nobel mukofotiga sazovor bo’ldi.  

       Radioaktivlik deganda, ayrim elementlarning o’zgaruvchan atom yadrolarining 

o’z-o’zidan o’zgarishi natijasida boshqa nuklidga o’tib qolishi jarayonida, o`zidan 

ana  shunday  nurlanishlarni  tarqatishiga  aytiladi.  Bu  nurlar  boshqa  har  qanday 

muhit  orqali  o’tishi  natijasida  turli  belgilarga  ega  bo’lgan  ionlarni  hosil  qiladi, 

shuning  uchun  bunday  nurlarning  barchasi  "ionlantiruvchi  nurlanishlar"  (IN)  deb 

nomlangan. 

        


        Ionlantiruvchi  nurlar

  –

  bu  o’zi  ta’sirga  kirishadigan  atomlarning 

ionlanishi uchun yetarli darajada energiyaga ega bo’lgan radiatsiyadir. 

α- alfa-nurlar 

β- beta-nurlar 

γ- gamma-nurlar 

n- neytronlar, rentgen nurlari (Ax). 

   Bu nurlarning organizmga negativ ta’sir etishi mumkinligi haqidagi ma’lumotlar 

amalda  nurlar  ixtiro  qilingandan  keyin  ko’p  vaqt  o’tmayoq  ma’lum  bo’lgan. 

Nurlanishlarning  organizmga  ta’sir  etishini  shu  sohada  ishlovchi  ko’pchilik 

tadqiqotchilar  o`zlarida  sinab  ko’rganlar.  Mas.,  Mariya  va  Per  Kyuri  bu  nurlar  bilan 

o’zlarining qo’l terilarini nurlantirib, ularning ta’sir samarasini sinovdan o’tkazganlar. 




Download 6,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   257   258   259   260   261   262   263   264   ...   304




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish