F a n I n I n g f a n L a r a r o

Estetika falsafiy ilm sifatida koʻplab ijtimoiy va tabiiy fanlar bilan 
aloqadordir. Uning etika bilan aloqasi alohida diqqatga sazovor. Bu 
ikkala fanning oʻzaro 
yaqinligi
, avvalo, inson xatti-harakatining 
koʻp 
hollarda ham axloqiylik
, ham nafosat uygʻunligidan 
iborat 
ekanligida
; 
ikkinchidan
, Estetikaning asosiy tadqiqot obʼyekti boʻlmish 
sanʼat mohiyatan ezgulik va yovuzlik oʻrtasidagi kurashning badiiy 
inʼikosi sifatida doimo dolzarb axloqiy muammolarni koʻtarib chiqadi; 
ucinchidan, Estetikaning baʼzi tushunchalari etika 
uchun ham birdek 
xizmat qiladi
; to`rtinchidan, Estetika oʻrganadigan xulqiy goʻzallik 
sohasi axloq bilan bevosita bogʻliq. Ayni paytda ikkala fan bir-biriga 
juda oʻxshash ekan degan taassurot tugʻilmasligi kerak. Estetika har bir 
obʼyektga aniq, muayyan 
yondashuvni talab qiladi
, etika esa hamma 
uchun umumiy boʻlgan 
qonun qoidalarni
, hikmatlarni ishlab chiqadi. 
Estetikaning psixologiya 
bilan aloqasi ham juda muhim
, har ikkala fan 
ruhiy holatlarni oʻrganadi. Har ikkala fan uchun umumiy boʻlgan 
sanʼat psixologiyasi va badiiy ijod psixologiyasi degan maxsus 
yoʻnalishlar mavjud. 
22.
Estetika 
fanining maqsadi va vazifalari
 
San’at—mo‘’jizadir. Yurak va miyaning shunday xilvat joylari borki, unga 
faqat san’at vositasidagina kirib borish mumkin. 
Ibn Sino 
Nafosat va go‘zallik dunyosi shu qadar xilma-xil, rango-rang, ehtirosli va 
sehrliki, unda moddiy va ma’naviy joziba uyg‘un holda namoyon bo‘ladi. 
Insonning nafosat olamini anglashga intilishi atrof-voqelikni anglashga 
intilishi bilan chambarchas bog‘liqdir. Nafosat olamini yaratish bilan bir 
qatorda uni anglash, idrok etish, o‘zlashtirishmaqsadi, ya’ni nafosat olamini 
tadqiq va tahlil etish zaruriati paydo bo‘ladi. 
Sharqda etika (axloqshunoslik) «Ilmi adab», estetika (nafosat-shunoslik) esa 
«Ilmi badi’a», «Ilmi husniya» deb yuritilgan. 

---

Arastudan tortib Imom G‘azzoliygacha, hazrat Alisher Navoiydan tortib 
Aleksandr Baumgartengacha, Deni Didrodan olmon fay-lasufi Gegelgacha 
barchasi etika va estetika fanlari falsafa fanining uzviy qismi bo‘lgan 
mafkuraviy va nazariy fanlardir, deb qaraganlar. 
Tilimizda «go‘zal», «chiroyli» degan so‘zlar bor. Chiroyli narsa ko‘z bilan 
ko‘riladi. Go‘zallikni esa ham ko‘z bilan ko‘riladi, ham dil bilan his qilinadi, 
ong bilan idrok etiladi. 
Nafosat olamini o‘rganish, tadqiq va tahlil etish bu sohada ilmiy-tadqiqot 
ishlari olib borish, Lining mohiyatini odamlarga anglatish, o‘qitish kabi 
maxsus Vazifani estetika fani bajaradi. 
Estetika 
- bu falsafiy fandir
, falsafa - tafakkur gulshani, ma’naviyat bog‘i. 
Falsafa fani - haq yo’lga o‘rgatuvchi ta’limot bo‘lib, dunyoqarashni 
shakllantiruvchi, odam va olamni bilish ilmidir. Falsafiy fanlar hisoblangan 
etika (axloqshunoslik) vijdoniylikni, pok, halol bo‘lishni o‘rgatsa, estetika 
(nafosatshunoslik) esa go‘zallik haqida bilim beruvchi fandir. 
23.