Европейский Централный Банк (ецб)

Япония банк тизими шаклланишининг тафовутлари 
 
Иккинчи жаҳон уруши тугагандан кейин ўта оғир ва паст коньюктура 
ҳамда жуда йирик бюджет камомади шароитида Япония да гиперинфляция 
бошланган. 
Пул муомаласи доирасида фавқўлотда чоралар қабул қилинган: аҳоли 
омонатлари ва банк қимматли қоғозлари блокировка қилинган, яъни улар 
билан ўтказиладиган операциялар тўхтатилган. 
Кредитлаш соҳасида “ишлаб чиқаришни ривожлантириш курси” ни 
амалга ошириш сиёсати бошланган, унга мувофиқ кредитлаш йўналишида 
устувор соҳалар аниқланган, қайсики унга мос келмаган соҳаларга ссудалар 
бериш мақсадга мувофиқ равишда чегараланган.
Урушдан кейинги даврда бутун давлат бўйлаб амал қилувчи банкларни 
тузиш курси юритилган ҳамда маҳаллий банкларни тузишда “битта 
префектурага – битта банк” тамойили ишлатилган. 
Бу икки турдаги банклар бутун давлат ва ҳудудийлар даражасида 
молиялаштиришни амалга ошириши керак эди. Ишсизликни тугатиш, ўрта ва 
кичик корхоналарнинг фаолиятини қўллаб-қувватлаш учун кредит 
кооперациялари ва ишончли фондлар тузилган. 
Миллий иқтисодиётни жонланиши доирасида ҳамда экспортни 
рағбатлантириш учун узоқ муддатга кредит бериш бўйича шахсий молиявий 
муассасалар ва ихтисослашган кредит банклари тузила бошлаган. 
Япония баъзи бир ривожланган давлатлардан, мисол учун, Франциядан 
фарқли ўлароқ урушдан кейинги даврда асосий молиявий ричаглар хусусий 
банклар қўлида қолган. Аммо уларнинг фаолияти устидан давлат назорати 
жуда юқори даражада бўлган.
Хусусий банклар билан бир қаторда кенг тарқалган ҳукумат институтлари 
тармоғи яратилган. Ташқи савдони кредитлаш учун 1950 йилда Экспорт банк 
тузилган, унинг бош функцияси япон кемасозлиги ва машинасозлиги 
маҳсулотларининг экспортини кредитлаш ҳисобланган. 
Бу банкнинг капитали давлатга тегишли, уни фаолияти устидан назоратни 
молия вазирлиги амалга оширади. 1951 йили Япония Тараққиёт Банки 
тузилган, унга 1949 йилдан бошлаб амал қилган Тикланишни 

---

94 
молиялаштириш банки ва Эквивалент фондининг маблағи (товарларни 
сотишдан тушган тушум ва АҚШдан келган ёрдам маблағлари) ва 
функциялари ўтказиб берилган. 
Бу банкнинг фаолияти хусусий банклар манфаатдор бўлмаган иқтисодиёт 
тармоқларига имтиёзли (бир йил муддатгача) кредитлар беришга қаратилган. 
Япония банк тизимининг урушдан кейинги даврдаги ривожланиши 
молия-саноат гуруҳи тузилиши билан ажралиб туради. Уларни ҳар бирининг 
тепасида йирик хусусий тижорат банки туради ва унинг атрофида саноат 
коммпаниялари жипслашган. Япония да индустриал гуркираб ривожланишни 
молиялаштириш юки айнан банклар зиммасига тушган. Гуруҳлар ўртасида 
ҳамкорлик муносабатларига асосланган ишончли алоқалар шаклланган.