Etnologiya uzb

Afrika qit`asi til klassifikatsiyasi- jihatdan kam wrganilganligi tufayli hozir bir necha tizim 
va klassifikatsiyalar mavjud. Swnggi tadqiqotlarga binoan eng kang tarqalgan klassifikatsiya 
asosida afrika tillari twrtta katta til oilasi: semit-xamit yoki afroosiyo, niger-kordofa, nil-saxara va 
koysan tillariga bwlingan. Wz navbatida ular ham katta-kichik turkum va guruhlarga bwlingan. 
Shulardan eng kwpsonli semit-xamit til oilasiga oid xalqlar semitlar, barbarlar, kushitlar, chadlar 
qit`aning 3G`1 qismini tashkil qiladi va butun Shimoliy va Shimoli-sharqiy Afrikani egallab 
olganlar. 
Mazkur til oilasiga kirgan arab tilida gapiradigan aholi (misrliklar, jazoirliklar, tunisliklar, 
liviyaliklar va hk.) XII-XIII asrlarda Arabiston yarim orolidan ommaviy kwchib kelib mahalliy 
kwp sonli tub elat va xalqlar (qadimiy misrlik va barbarlar) bilan aralashib ketishi natijasida paydo 
bwlgan. Ular hozir 100 mln. kishidan ortiq bwlib, Afrika aholisining 5G`1 qismini tashkil qiladi. 
Eng qadimiy tub aholi avlodlaridan barbarlar faqat Mag`rib tog`liklarida va Saxara vohalarida 
saqlanib qolgan. Ammo ularning kwpchiligi (kabillar, tuarelar, rif va hk.) hozir asl tillarini ywqotib, 
arab tilida gapiradilar. 
Semit guruhiga kirgan eng yirik xalqlardan amxara, tigrai va tigre hozirgi Efopiya millatining 
negizini hosil qiladi. Xamit-semit til oilasiga oid kushid turkumiga amxara xalqiga yaqin galla, 
Efiopiya janubida yashovchi sidamo va somali xalqlari va ularga yaqin xausa, bade, bura va 
boshqalar qit`aning ancha hududini egallaydi. 
Nil-saxara til oilasi uchta yirik guruh – songai, saxara va sharinilga bwlinadi. Mazkur oilaga 
uchta wziga xos tilga ega kichik elatlar – maba, fur va koma kiradi. Songai turkumidagi xalqlar 
Niger daryosining wrta oqimidagi davlatlar – Mali, Niger, Yuqori Volta va Nigeriyada, Saxara 
turkumiga oid xalqlar Chad kwli atrofida va Markaziy saxaraning chwl qismida qisman Nigeriyada 
yashaydilar. Shari-nil turkumidagi xalqlar Yuqori Nil vohalarida, Viktoriya va Rudolf kwllari atrofi 
(Sudan Respublikasi, Uganda, Keniya)da joylashgan. 
Afrikaning janubi-g`arbiy qismida asosan, Namibiya, Votsvana va Angolada, wziga xos 
koysan til oilasiga oid xalqlar – bushmenlar, guttentotlar va tog`lik damaralar yashaydi. Ular 
wtmishda Janubiy Afrikaning juda keng hududini egallagan, ammo XVIII-XIX asrlarda kwpchilik 
qismini evropaliklar qirib tashlagan, qolganlari Kalaxari chwllariga haydalgan. Koysan tillariga 
Sharqiy Afrika (Tanzaniya)dagi sandave va xatsa nomli elatlar ham kiradi. 
Madagaskar orolidagi malgashlar tili, antropologik tuzilishi va madaniyati bilan qit`a 
aholisidan ancha ajralib turadilar. Ular avstroneziya til oilasiga oid, antropologik jihatdan esa 
janubiy mongoloidlarga yaqin. Afrika qit`asida yashovchi hind-evropa til oilasida mansub 11 mln.li 
evropaliklar butun aholining 2 foizini tashkil qiladilar. Eski golland tili bilan mahalliy bantu va 
guttentot tillari chatishmasidan maxsus afrikans tili paydo bwlgan va elatlararo munosabatlarda 
vosita rolini bajargan. 
Ayrim mamlakatlarda, chunonchi Janubiy Afrika Respublikasida, Keniya, Tanzaniya va 
ayniqsa, Mavrikiya orolida swnggi yillarda kwchib kelgan osiyoliklar ham wrnashib qolgan va 
hozirgi etnik jarayonga tortilgan.