Etish va yuritish

X U L O S A L A R
Kam tarqalgan sabzavot ekinlarining kimyoviy xususiyati shundan iboratki, ular tarkibida suv ko’p, oziq moddalari (oqsil, yog’ va uglevodlar) esa kam bo’ladi. Kaloriyasi yuqori emas. Ammo ular odam organizmi uchun zarur bo’lgan vitaminlar, mineral tuzlar va fermentlarga g’oyat boydir.
Kam tarqalgan sabzavot maxsulotlari quruq moddasining asosiy qismini uglevodlar-kraxmal, qand, klitchatka va pektinli moddalar tashkil etadi. Kraxmal zaxira oziq modda xizmatini o’taydi va u kartoshka tuganaklarida 25 % ga qadar to’planadi. Kraxmal amilaza / diastaza / fermenti ta’sirida parchalanib qandga aylanadi. Qishki qovun navlari saqlanib qo’yilganda shirasi ortib qolishining sababi xam ular tarkibidagi kraxmalning qandga aylanishidadir.
Azotli moddalar asosan oqsillardan iborat. Sabzavotda azotli moddalar juda kam -0,4 – 2,5 % atrofidadir. Sarimsoq va dukkakli sabzavot o’simliklarining ko’k barglari, mevalari tarkibida 6-7 % ga qadar azotli moddalar bo’ladi. Ismaloq tarkibida 2,9 % azotli moddalar bor.
Yog’lar sabzavotlar tarkibida juda kam miqdorda /0,1-0,4 % /, asosan ularning urug’larida bo’ladi. Qovoqdoshlarga mansub o’simlik urug’i yog’larga (25-50 %) ayniqsa boy.
Organik kislotalar. Sabzavot maxsulotlari tarkibida limon kislota, olma kislota, shavel kislotalar bor.Kislotalar sabzavot maxsulotlarining ta’m sifatlarini yaxshi o’zlashtirishga yordam beradi. Otquloq, rovoch o’simliklaridagi oksalat kislotasini ortiqcha iste’mol qilish zararlidir.

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 29 martdagi “O‘zbekiston Respublikasida meva-sabzavotchilikni jadal rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” gi PF-5388-sonli Farmoni.
   
2. 
   2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishni beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risidagi 2017 yil 7 fevralda qabul qilingan PF-4947-sonli Farmoni.
   
3. 
   Mirziyoev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi”, “O‘zbekiston” NMIU,
   

2017. – 47 bet.
4. Agapov A.F. «Vыsokie urojai pomidorov», «Gosudarstvennoe izdatelstvo selskoxozyaystvennoy literaturы» Moskva 1954. st. 8-33. 5. Azimov B.D. «Texnologiya vыraщivaniya intensivnыx sortov tomatov v Uzbekistane», «Fan» Toshkent 1990. 90 bet, 3-55 betlar.

6. 
   Alpatev A.V., Alpateva L.A. «Pomidorы» Moskva 1980. 3-22 betlar.
   
7. 
   Balashev N.N. Zemon G.O. «Sabzavotchilik» Toshkent. 1977. 262-272 betlar.
   
8. 
   Bekseev Sh.G. «Vыrashivanie ramnыx tomatov». Leningrad.
   

«Agropromizdat» 1989. 3-20 betlar.

6. 
   Belik V.F, Fishuk N.Yu. «Ploshadi pitaniya rasteniy». Moskva
   

«Rosselxozisdat» 1975 yil. 90 bet.

6. 
   Bo‘riev X.Ch., Abdullaev A. Tomorqa sabzavotchiligi. T.: «Mehnat», 1994. 60-62 betlar.
   
7. 
   Bo‘riev X.Ch., Zuev V.I., Kodirxodjaev O., Muxammedov M. «Ochik joyda sabzavot ekinlari yetishtirshning progressiv texnologiyalari» Toshkent-2002. 189-204 betlar.
   

Internet saytlari:

1. 
   Vniissok @ mail.ru.vnisssok & copimail & cedilru.
   
2. 
   www. Google.ru. Agrofirma «Gavrish».
   
3. 
   www.bashedu.ru/enciki/oooo/ovoshev.htm Ovoщevodstvo, otrasl rastenievodstva.
   
4. 
   http://ziyo.edu.uz/rus/showinfo Elektronnaya versiya knigi Ovoshevodstvo, baxchevodstvo, plodovodstvo i vinogradarstvo Uzbekistana.