Etika va estetika

 
Telegramm, messenjer gruppalarida muloqotga kirishganda 
quyidagilarga amal qilish lozim 
1.
Tinish belgilaridan to‘g‘ri foydalaning. 
2.
Faqat katta harflarda yozmang. 
3.
Atayin noto‘g‘ri yozish (salom, qale....) boshqalarning g‘ashini 
keltiradi, buni unutmang. 
4.
Haddan tashqari uzun tekst yoki juda ko‘p rasmlarni yuborish mumkin 
emas, 
bu 
bilan 
siz 
boshqalarning 
Internet 
vaqtini 
“yeb” 
qo‘yayotganligingizni bilishingiz lozim. 
5.
Ma’lumotda smayliklardan ko‘p foydalanmang 
6.
Muloqotga kirishgan insonning ruxsatisiz boshqalarga yozishmalarni 
ko‘rsatmang. 
Elektron pochta orqali muloqot etiketi 
Internet tarmog‘i orqali yuboriladigan “Elektron pochta” sohasi ham ancha 
rivojlangan. Elektron pochta o‘zining ishonchliligi, tezkorligi va maxfiyligi bilan 
alohida ajralib turadi. Uning ham o‘z etiket talablari mavjud: 
1.
Adres va shaxsiy nomni to‘g‘ri tanlang, bu sizning “tashrif 
kartochkangiz” hisoblanadi. 
2.
Yuboradigan xatingiz nomini to‘g‘ri kiriting. Ma’nosiz so‘zlardan 
foydalanmang. 
3.
Elektron pochta muloqoti – bu telefondagi muloqot emas, murojaatda 
“iltimos” degan so‘zlarni ishlating. 
4.
Yuborgan xatingizga zudlik bilan javob berilmasa, asabiylashmang, 
buni hurmatsizlik deb bilmang. 
5.
Smayliklardan to‘g‘ri foydalaning. 
Suhbatning ruhiy-axloqiy jihatlari 
Tarbiyali kishi o‘zi haqida eng oxirida gapiradi. Agar bu haqda undan 
so‘rashgan taqdirda ham mavzuni boshqa tarafga burib yuborgani ma’qul. Shaxsiy 
muammolar oilaviy yoki do‘stlar davrasida muhokama qilinadi. Jamoatga esa 
hordiq olish uchun chiqiladi. Uy ishlari va kasalliklar to‘g‘risida yaxshiroq mavzu 
topolmagan odamlar gapirsinlar. Boshqaning g‘ashiga tegadigan shaxsiy 
mavzulardan qochgan ma’qul. Ishonchli ma’lumotlarni barchaga tarqatish 
yaramaydi, bu ko‘proq sergaplikdan dalolat beradi. Ko‘pchilik bunday odamlar 
bilan masofa saqlashga harakat qiladi. Sababi, diqqat markazida bo‘lish uchun 

---

30 
hamma narsaga tayyor bo‘lgan bunday 
“suhbatdoshlar”
hech kimning qadr-
qimmati bilan qiziqmaydilar. Zero, birovning qusurlarini ko‘rsatishning foydasidan 
ko‘ra zarari ko‘proq. Boshqalarning aybini ko‘rsatish evaziga o‘zini 
“minbar”ga
olib chiquvchilar nafaqat odobsiz, balki axloqsiz ham sanaladilar. Haqiqiy insonlar 
jamoatda boshqalarni aybini aytishdan o‘zlarini tiya biladilar. Suhbat qiziqarli 
bo‘lmog‘i lozim. Turli pishiriqlar pishirishning yoki futbol o‘yinidagi usullar 
haqidagi mavzular uzoq cho‘zilmaydi. Tor doiradagi bunday mavzular haqida 
gapirmoq va bu borada biror narsa o‘rgatmoq davradagilarni charchatib qo‘yishi 
mumkin. Shunchaki gapdonlik uchun kerakmas, behuda gaplar gapirishdan hech 
kim zavqlanmaydi. Agar tinglovchilar sizning so‘zlaringizga nisbatan diqqatsiz 
bo‘la boshlasalar, suhbatni to‘xtatgan ma’qul hamda suhbatning qiziqarli 
borayotganligiga amin bo‘lgangdagina suhbatlashgan yaxshi. Faqat tinglovchilik 
qilish ham odamlarni zeriktiradi, ba’zida siz ham biror-bir fikr berish orqali o‘z 
munosabatingizni bildirib turganingiz ma’qul. Guruh bo‘lib jamoadan chiqib 
ketmagan afzal. Agar shunday istak bo‘lsa, o‘z uyiga odamlarni taklif qilish 
mumkin. Baland martabadagi kishilar to sizga murojaat qilmagunlariga qadar, 
hadeb ular bilan muloqot qilishga shoshilmaslik lozim. Yakunlanmagan suhbatni 
o‘rtasida tashlab ketmaslik kerak. Agar suhbatdoshlardan biri sizga qarshi fikr 
bildirsa, jizzakilik qilish to‘g‘ri emas, garchi mavzu o‘ta qiziqarli bo‘lgan taqdirda 
ham qolganlar sizning emas, sizga qarshi bo‘lgan kishi tarafini olishlari mumkin. 
Davrada biron-bir odam bilan shivirlab suhbatlashish nojoiz. Bu atrofdagilarning 
g‘ashiga tegadi. Ko’z suhbatdoshning tugmachasi yoki boshqa narsasiga emas, 
balki uning nigohiga qadalgan bo‘lishi lozim. Boshqalarni qo‘l bilan ko‘rsatish 
yaramaydi. Suhbat chog‘ida qo‘llar suhbatdoshning yelkasida bo‘lishi shart emas. 
Stol atrofidagi suhbat diqqat – e’tiborni jalb qilishi, ayniqsa, hurmat yuzasidan 
o‘ng tomondagi ayolga qaratilgan bo‘lishi kerak. Umumiy suhbatga bir chekkada 
o‘tirgan uzoqdagi odam bilan so‘zlashib, shovqin qilish orqali halaqit berish 
mumkin. Shoshib turgan kishi bilan suhbat olib borishga harakat qilish nojoiz. 
Agar erkak ayol bilan ketayotgan bo‘lsa, uni faqat zarurat yuzasidan to‘xtab 
gaplashish mumkin. So‘zlariga qarab tanishlaringizga baho bermang, uning amali 
so‘zlaridan yaxshiroq bo‘lishi mumkin.