Etika va estetika

80-yillarda bizness etiketi 3 ta asosiy yo‘nalishga ajralgan: 

Filantropiya etiketi – yaxshi o‘tadigan va biznesni xayrli harakatlarni amalga 
oshirishiga turtki beradigan yaxshi natijalarga erishishini ta’minlaydi. 

Adolatlilik etiketi – firma hamkorlari o‘rtasida ishonch va tenglikni 
ta’minlaydi. 

Shaxsiy avtonomiya etiketi – boshqa subyektlar - biznes bo‘yicha 
hamkorlar, kliyent va raqiblar huquqlarini hisobga oladigan asosiy axloqiy 
qoidalarga yo‘naltirilgan
Biznes – jiddiy xatti-harakatlar muhiti, jiddiy va asoslangan bilimlarga, 
shuningdek, biznes-etiketga tayanadi. Biznes-etiket hamkorlarni suhbat chog‘ida 
yomon va noqulay vaziyatlardan asraydi. 
“U yoki bu insonning uning iqtisod bilan bog‘liq ishlarining 15 foizi uning 
professional bilimlariga, 85 foizi esa odamlar bilan muloqot qila olish qobiliyatiga 
bog‘liq”, – deb hisoblaydi Deyl Kornegi. 
Piter Koostenbaum “Biznes falsafasi” kitobida: “Biznesning yuragi – etiket, 
hokimiyat va falsafa” deb yozgan edi. Va quyidagilar firmaning uzoq muddatli 
yutuqlarga erishishiga turtki bo‘ladi deb hisoblaydi. 

Foyda; 

Odamlar (moral); 

Tovar va xizmatlar; 

Pristij.
Biznes olamida o‘zini tutishning 5 ta asosiy prinsipi mavjud 

---

75 

Pozitivlik – hamkorlar bilan muloqotda ko‘rinadi. Siz yaxshi taassurot 
qoldirishga harakat qilasiz. Pozitiv qiyofani shakllantirish hamma narsani o‘z 
ichiga oladi: qo‘l ushlashish, intonatsiya, kiyim, pardoz buyumlari tanlash va b. 
Masalan; agar siz suhbat chog‘ida qo‘lingizni cho’ntakka solib gaplashsangiz, 
suhbatdoshingiz sizga nisbattan nosamimiylikni his qiladi.

Idrokli egoizm – sizni tashkilotchi, biznesmen sifatida qabul qilinishingizda 
muhim ahamiyat kasb etadi. Hamkorning fikrini hurmat qilish kerak, lekin bu 
uning hamma gapini to‘liq tasdiqlashni anglatmaydi. Fransuzlar inson o‘zining 
shaxsiy qiziqishlari va fikri uchun kurashish huquqiga ega va bu borada idrokli 
egoizmni unutmaslik kerak deb hisoblashgan. 

Oldindan ko‘ra bilish (bashorat qila olish) – ishdagi munosabatlarda allaqachon 
noqulay vaziyatdan chiqib ketish uchun alohida xatti-harakat modeli ishlab 
chiqarilganligini bildiradi. Masalan: oldindan bilasizki, notanish hamkor bilan 
uchrashish quyidagi sxema bilan amalga oshiriladi: salomlashish, tanishish, 
tashrifnoma almashish. Lekin bu etiketni hamma ham bir xil amalga oshirmaydi. 

Mavqeidagi farq – biznesda hamma har xil darajaga ega ekanligini bildiradi, 
bu, o‘z navbatida alohida munosabat bildirish kerakligini anglatadi. Ya’nikim, 
boshliq va xodim o‘rtasidagidek. U ayol yoinki erkak bo‘lishidan qat’i nazar 
boshliq bilan xodim uchrashganda odatdagidek, xodim birinchi rahbarga salom 
beradi. Shuningdek, xodim lift eshigi oldida boshlig‘i va uning odamlarini 
oldinga o‘tkazib yuborishi kerak. 

O‘rinli harakat – xatti-harakat tarzi va hattoki, aniq bir vaziyatdagi kiyinishini 
muvofiqligini anglatadi. Bu haqda quyidagi slaydlarda batafsil ma’lumot 
beriladi.