Etika va estetika

“sizni 
toqat bilan kutyapman” 
deb noma jo‘natmaslik zarur. Sherik bilan faks almashib 
olib, uni qiziqtirgandan so‘ng. Ular (yoki siz) birinchi hamkorlik hujjatini 
tasdiqlashni taklif qilishadi – reja bayonnomasi. Bu shunchaki ikki tomonning 
yozma istaklaridir, u majburiyat talab qilmaydi, shu sabab xayolga ketmaslik zarur. 
Bayonnoma matni juda qisqa bo‘lishi lozim va oxirida: 
“Ushbu bayonnoma 
o‘z

o‘zicha ikki tomon imzolagan kommersial majburiyat uchun yuridik asos 
sifatida xizmat qila olmaydi”
degan ibora yoziladi. Bayonnoma ikki tomonning 
biri firma blankida to‘rt nusxada – ikkitadan o‘z tilida bo‘lishi lozim. Matnning 
tagida bayonnomaning bajarilish muddati – qoidaga binoan bir yildan o‘tmasdan 
ko‘rsatiladi. Yuqorida aytilgandek bunda sizda javobgarlik bo‘lmaydi, ammo 
biznesmen vijdoni agar siz kelishuvni buzgan bo‘lsangiz, boshqasining 
jabrlanishiga yo‘l qo‘ymasligi kerakdir. Va oxiri – doimo xat yoki faksga javob 
berish, hatto siz savolni yechishga qiynalayotgan bo‘lsangiz ham. Biznes 
dunyosida javobgarlik hissi bo‘lmagan kishi mas’uliyatsiz hisoblanib, unga 
nisbatan ishonch yo‘qoladi. 
Xizmat munosabatlari etiketi 
“Ishlab chiqarish munosabatlarining etiketi” degan tushuncha ham 
mavjudki – u ishxonada hamkasblar bilan kunda ko‘rishib, ko‘p vaqtingizni 
o‘tkazar ekansiz unda rioya qilinishi kerak bo‘lgan ba’zi qoida va me’yorlar, 
ba’zida esa udumlar majmuidir. 
 
Ofisda ayol va erkak munosabatlari 
Keyingi 10 yillikda uddaburonlik, ishbilarmonlik dunyosida katta 
o‘zgarishlar yuz berdi. Faqatgina texnologiya jihatidan rivojlanishni nazarda 
tutmayapmiz, balki ayollarning ishda, jamiyatda tutib kelayotgan, egallab 
kelayotgan o‘rnini nazarda tutyapmiz. 
Shuning uchun erkak va ayollarning bir jamoada faoliyat ko‘rsatishlari 
tufayli bu yerdagi o‘zaro munosabatlarda yangicha etiket qoidalariga rioya qilinadi.
Salomlashish 
Ko‘pchilik erkaklar ayollarga qo‘l uzatmaslikni ma’qul ko‘radi. Ammo 
shunday vaziyatlar bo‘ladiki, erkak kishi 3 ta erkak kishi va bitta ayol bilan 

---

86 
uchrashib qoldi, deylik. Albatta, 3 ta erkak kishi bilan qo‘l berib ko‘rishib, ular 
bilan uchrashganingizdan mamnun ekanligingizni ayting. Navbat ayol kishiga 
kelganda nima qilasiz? Bunday vaziyatda ba’zi erkaklar qo‘l uzatishadi, ba’zilari 
esa oddiygina bosh qimirlatib qo‘yish bilan cheklanib qo‘yishadi. Nima uchun? 
Chunki ular birinchi bo‘lib ayol kishi qo‘l qo‘l uzatishlarini kutib turish, kerak, deb 
tarbiya olishgan. 
Ammo ayollar birinchi bo‘lib qo‘l uzatmasa, erkak kishi qo‘l uzatishi 
kerak. Zamonaviy ishbilarmon ayollar, odatda, bunga amal qilishadi.