Ушбу булимда асосан биз боцщарувни тавсифловчи
бир кдтор крнунларга, шу
жумладан, бозор щтисоди
шароитларида бу крнунларнинг кулланилишига тухтаб
утамиз. Бопщарув крнунияти дамда унта тааллу^и унинг
баъзи бир томонлари: жараёнлар, таркиблар, шакллар
тугрисида ran кетгавда уларга
тугри келадиган крнун-
ларни куриб чшдиш максадга мувофик, булади. Бозор
бопщарувига тегишли умумий крнунлар турига куйи-
дагиларни киритиш мумкин:
1. Боцщарувни ихтисослаш к,онуни.
2. Боцщарувни яхлитланиш крнуни.
3. Боцщарувни зарурий ва
етарли марказлашти-
риш крнуни.
4. Бопщарувни демократизациялаштириш крнуни.
5. Вак? крнуни (вак.тни тежаш).
Биринчи иккита ^онун, боцщарувни ихтисослаш-
тириш ва яхлитлаштириш умумий объектив инсон мед-
натини такримлаш крнунини акс эттиради.
Боцщарувни ихтисослаштириш крнуни — бу крнун-
нинг моз^ияти шундан иборатки, корхонада, фирмада,
корпорацияда дар хил турдаги ишлар бажарувчи одам
лар ёрдамида (боищарувчилар, радбарлар)
амалга оши-
рилади ва улар орасида меднат куйидагича такримла-
нади:
1. Боцщарув вазифаси асосида (режалаштириш,
ташкил кдлиш, мувофикдаштириш, асослаш, на-
зорат кдяиш).
2. Мезднат воситаси асосида (ахборотни ишлов
берилишининг техник воситалари, изланиш ва ста
тистик усуллари).
3. Бажариладиган вазифани меднат х,ажми асоси
да (булим бошликлари).
4. Хар хил ваколатлар асосида (бопщарув савия-
си, хуку к,, мажбурият жавобгарлик).
Шундай к,илиб
бопщарув тизимининг яхши гарак,-
к,ий топишида баъзи бир одамлар, жамоаларда бажа
риладиган ваколат ва вазифаларни так,симлаш зарура-
ти вужудга келади. Хозирги замон менежменти куйи
даги вазифавий боцщаЩв турларига эга:
1. Компаниянинг сиёсатини бопщариш.
2. Умумий масалаларни боищариш.
27
3. Ишлаб чщаришни боищариш.
4. Операцияларни боищариш.
5. Кутара савдони боищариш.
6. Молияни боищариш.
7. Маркетинг ва сотувни боищариш.
8. Ходимларни боищариш.
9. Укдтишни боищариш.
10. Ахборотни машина билан ишлов берилишини
боищариш.
11. ИТТКИни боищариш ва боищалар.
Боищарув ходимларининг боищарув фаолиятини
юк,орида келтирилган
боищарув турлари буйича так,-
симлаш мутахассислик тавсифига тааллук«лидир, ёки
яна хам ашщрок, — профессионализмдир.
Ищцаги профессионализм (уз касбининг устаси —
менежмент учун фаркданиш белгиси х,исобланади. Кри-
да буйича, урта савиядаги боищарув бу каби профес-
сионализмларга такдид кдлинган. Аммо олий соха
боищарувида директор ёки боищарувчи купинча маъ
лум мухим боищарув сохаларида мутахассис хисобла-
нади.
Хозирги
замон корхоналари, фирмаларида боища
рув мураккаб иш хисоблангани учун боищарув вазифа-
сини, к,оида буйича, битта одам, агар у яхши мутахас
сис булса хам боищара олмайди. Шунинг учун барча
Рарбдаги корхоналарда олий рахбарлик ишчи гурухд
куринишида ташкил кдлинган.
Купинча бу каби гурух-
лар тенг хукукли аъзолардан ташкил топтан, аммо хар
хил турдаги хизматларни бажаради ва улар ихтисос-
лаштирилган вазифага эга. Боижарувни яхлитланиш
к;онуни. Дифференциялаштиг,..
яхлитланишсиз була
олмайди. Яхлитланиш зарурати ишлаб чщариш ва бош-
Карувнинг талаби билан белгиланади.
Яхлитланиш тушунчаси боищарувни асл маъносига
жойлашган.
Do'stlaringiz bilan baham: