Эстетика ва этиканинг алоқадорлиги

АВЕСТО

• «гот»лардаги гўзаллик ҳақидаги тасаввур илоҳий нуқтаи-назардан адлликка, мезонийликка, мутаносибликка, яъни уйғунлик тушунчасининг илк ибтидоий кўринишларига бориб тақалади.
• Сўзни муқаддаслаштириш, фикр – сўз - аъмол учлиги, табиатга муҳаббат, атроф-муҳит гўзаллигига эътибор.

СУҚРОТ (мил. авв. 469-399 йй)

• ҚАДИМГИ ЮНОН ЭСТЕТИКАСИ

• ахлоқ ва гўзалликнинг узвий алоқасини кўрсатади;
• унинг идеали маънан ва жисман гўзал инсон;
• инсон - санъатнинг асосий обьекти;
• санъат тақлид орқали ҳаётни инъикос эттиришдир.

• ҚАДИМГИ ЮНОН ЭСТЕТИКАСИ

• Ғоялар муаммосини ўртага ташлайди; асл гўзаллик ҳис этилувчи нарсалар дунёсида бўлмайди, у ғоялар оламига тааллуқли; санъаткор ўзига хос нусха кўчирувчи. Санъат билиш қуроли бўла олмайди, аксинча, у алдамчи рўё, асл оламнинг моҳиятига етиб бориш йўлидаги тўсиқдир. Санъат ахлоққа нисбатан бетараф туради, ҳатто ахлоқнинг бузилишига ҳам сабаб бўлиши мумкин. Санъат томошабинни маънавий юксакликка эмас, балки руҳий касалликка олиб келади. Идеал давлатдан санъатнинг ўрин олиши шарт эмас. Санъатнинг асл манбаи билимда эмас, илҳомда.
• Илҳом икки хил бўлади:
• 1. Тартибга солувчи: бу одамларни яхшилайди.
• 2. Лаззат берувчи: бу одамларни ёмонлаштиради.

• АФЛОТУН
• (мил.авв. 427-347 йй.)

АРАСТУ (мил.авв. 384-322 йй.)

• ҚАДИМГИ ЮНОН ЭСТЕТИКАСИ

• У гўзаллик билан эзгулик ўртасидаги фарқни кўрсатади; Санъат асари табиат асари сингари шакл ва материя (модда) бирлигидан иборат. Санъат табиатга тақлид қилади ва ана шу тақлид натижасида табиатга ўхшаб организм яратади. Санъат билиш табиатига эга, у билишнинг ўзига хос тури.
• У фориғланиш «катарсис»ни санъатга нисбатан ишлатади. Фориғланиш санъат ўз олдига қўйган мақсад бўлиб, у моҳиятан қўрқув ё ачиниш туфайли инсон қалбини салбий ҳиссиётлардан фориғлантиради.