Эстетика ва этиканинг алоқадорлиги

ЭСТЕТИКА ВА СОЦИОЛОГИЯНИНГ АЛОҚАДОРЛИГИ

• Маълумки, ҳар бир санъат асари алоҳида инсон шахсига эътибор қилгани ҳолда, жамиятни ижтимоий муносабатлар тизими сифатида бадиий тадқиқ этади. Ҳатто инсон ва жамият бевосита акс этмаган манзара жанридаги асарда ҳам ижтимоийлик жамият аъзоси–муаллиф қарашларининг билвосита инъикоси бўлмиш услубда ўзини кўрсатади. Зеро асар муаллифи ҳеч қачон ўзи мансуб жамиятдан четда «томошабин» бўлиб туролмайди. Шунингдек, йирик асарлар социологик тадқиқотлар учун ўзига хос материал бўлиб хизмат қилади.

УМУМЖАҲОНИЙ ДИНЛАРНИНГ САНЪАТ БИЛАН ҲАМКОРЛИГИ

• РАМЗ:
• Нур, олов - Аллоҳнинг моҳияти, доимий ёруғлик сочувчи ва шу билан мавжудотга жон бахш этувчи абадий ҳамда мутлақ зиёнинг рамзи.
• Нурли гардиш – (насронийларнинг ҳаворийлари бошидаги нимба) уларнинг авлиёлигини, Худога яқинлигини англатади.
• Гумбаз - Худо жамолининг, гўзаллигининг рамзи.
• Минора - Худо қудратининг тимсоли.
• Оятлар - Худо сифатининг рамзи.
• Ғилдирак ёки оловли доира – (буддҳачиликда) Буддҳа таълимотининг баъзан эса Буддҳанинг ўзини англатади.
• ИДЕАЛ: унда бор нарса йўқ нарсанинг мезони билан ўлчанади, яъни мавжуд нарсага ёки ҳодисага ўша пайтда мавжуд бўлмаган нарса ёки воқелик талаблари билан ёндошилади. Ислом динида ахлоқий идеал Муҳаммад (с.а.в.)дир.
• ҚОНУНЛАР: сўз санъатида (авлиёлар ҳаётига бағишланган қиссалар, достонларда) ва меъморчиликда яққол кўзга ташланади.

ЭСТЕТИКА ВА ПЕДАГОГИКАНИНГ АЛОҚАДОРЛИГИ

• Уларнинг алоқадорлиги тарбия муаммоларини ҳал қилиш борасида яққол кўзга ташланади. Чунки педагогика ҳам маълум маънода нафосат тарбияси билан шуғулланади. Лекин бу тарбия алоҳида–алоҳида, мухтор қисмларга бўлинган ҳолда, турли ёш ва соҳалар учун махсус белгиланган тарбия тарзида, яъни муайян, аниқ чегараларда олиб борилади. Масалан, мактабгача тарбия, ўқувчилар тарбияси, спортчилар тарбияси в. ҳ. Демак, рус нафосатшуноси М.Каган айтганидек, педагогика тарбия борасида тактик табиатга эга бўлса, эстетика унинг стратегиясидир.

• ФАҲМ

• ФАРОСАТ

• ДИД

• ҚОБИЛИЯТ

• АҚЛИЙ ҚОБИЛИЯТ

• АХЛОҚИЙЛИК ҚОБИЛИЯТ

• ЭСТЕТИК ҚОБИЛИЯТ